Sterker in je schoenen als patiënt: 6 tips

Als patiënt ben je in grote mate afhankelijk van je arts of zorgverlener. Toch betekent dit niet dat je behandelingen zomaar moet doorstaan. “Er zijn studies die aantonen dat je net zieker kan worden als je zorg passief ondergaat. Mee aan het stuur van je behandeling zitten en het gevoel hebben controle te houden is cruciaal voor zowel je genezingsproces, zelfzorg, therapietrouw als preventie”, weet prof. Edgard Eeckman van de vzw Patient Empowerment.

Patiënten of zorgvragers in het algemeen meer ‘empowered’ maken in het hele zorgverhaal is het streefdoel van de nog jonge vzw Patient Empowerment. “We zoeken nog steeds naar een geschikt Nederlands equivalent voor ‘empowered’. Want het gaat om meer dan louter goed communiceren met je arts of zorgverstrekker. Communicatie is een middel om te komen tot meer autonomie en inspraak in de zorg die je nodig hebt maar het is geen doel op zich. Niet alleen (chronische) patiënten hebben er baat bij om mee de regie te voeren. We willen net zo goed mensen met psychische noden of bewoners van woonzorgcentra sterker maken in hun rol als zorgvrager.”

Een mondige en betrokken zorgvrager levert een rist aan voordelen op voor alle betrokken partijen. “De therapietrouw neemt toe, wanneer mensen precies weten waarom ze die medicatie of behandeling moeten nemen. Dat is zeker het geval bij preventieve therapieën. Ook de motivatie tot zelfzorg neemt toe en patiënten die meer betrokken zijn, nemen ook zelf meer verantwoordelijkheid op voor hun gezondheid.”

Menselijk contact

Dat patiënten het vaak moeilijk hebben om aan te geven hoe zij hun behandeling zien, heeft onder meer te maken met de aard van de relatie. “Als patiënt ben je afhankelijk van je arts of verpleegkundige voor je genezing wat een gelijkwaardige relatie in de weg kan staan. Daarnaast is er natuurlijk een informatiekloof. De arts is degene die het best op de hoogte is van de behandelingen. Bovendien is naar schatting 15 à 40 % van de Belgen laag geletterd, wat inhoudt dat ze problemen ondervinden met schrijven, lezen of zich uitdrukken. Dat kan het lastig maken om kritische vragen te stellen of mee beslissingen te nemen”, stelt Edgard Eeckman vast die over patiënt empowerment een doctoraatsonderzoek maakte.

De evolutie richting meer digitalisering kan eveneens een obstakel vormen voor patient empowerment. “Door de evolutie richting meer digitalisering van administratie en processen, dreigen er heel wat mensen uit de boot te vallen. In de praktijk is het vandaag vaak een hele klus om gewoon even je zorgverlener aan de lijn te krijgen. Natuurlijk is technologische vooruitgang positief maar in de zorg wordt het een immense uitdaging om die correct in te zetten en het menselijk contact niet zomaar te schrappen. We willen toch niet belanden in een maatschappij waar robots patiënten slecht nieuws brengen? Dat is geen sciencefiction. In de VS liepen daarover experimenten, om op die manier artsen te helpen tijd te besparen.”

Tips om mee aan het stuur van je behandeling te staan

1.Bereid je goed voor

Maak voor je naar de dokter gaat een lijstje op met daarop alle mogelijke vragen waarop je antwoord wil. Als je je ziek voelt, ben je kwetsbaarder en is de kans groter dat je anders buiten stapt zonder antwoord op je vragen.

2. Denk vooraf goed na over wat je wil

Als zorgvrager ben jij expert van je eigen leven. Zeker bij chronische ziekten zoals diabetes, hartziekten, ... is het belangrijk om aan te geven wat belangrijk is voor jouw leven, wat je nog wil kunnen doen, welke behandelingen je haalbaar acht enzovoort. Bespreek dit eventueel ook met je partner/huisgenoten.

3. Durf te vragen

Dat vraagt soms wat moed maar achteraf ben je beter geïnformeerd. Dat komt zowel je therapietrouw als genezingsproces ten goede. Merk je dat de dokter weinig tijd heeft of wil afronden terwijl je lijstje nog niet is afgewerkt, maak dan op een vriendelijke manier duidelijk dat je nog vragen hebt. Vraag de arts dan om een extra consult om die verder te bespreken.

4. Neem een vertrouwenspersoon mee

Met twee hoor je altijd meer dan alleen. Je kan de vertrouwenspersoon ook vragen om notities te nemen van wat de arts vertelt, zodat je geen informatie mist.

5. Vraag door

Raak je niet wijs uit de uitleg die de zorgverlener geeft over je behandelingsmogelijkheden, maak dat dan duidelijk en herhaal je vraag. Doe dat desnoods opnieuw en opnieuw tot je alles begrepen hebt. Wees niet bang om dat te doen. Artsen en zorgverleners zijn zich er zich niet altijd van bewust dat hun communicatie onvoldoende duidelijk is.

6. Wees open

Heb je twijfels over een diagnose of behandeling, durf dat dan uit te spreken. Wil je graag een tweede opinie van een andere arts, deel dit dan op een respectvolle manier mee in plaats van het achter de rug te doen. Als je dat niet doet, dreigen die twijfels nadien opnieuw op te spelen tijdens je behandeling.

Meer info: www.patientempowerment.be

Op 25 oktober vindt het 2de Patient Empowerment zorgsymposium plaats. Info op https://www.t-h-e-institute.org/samen-in-actie.