Altijd tijd tekort? Zo spring je slimmer om met je kostbare tijd

Tijd is wellicht ons kostbaarste bezit en hoewel we allemaal geloven er te weinig van te hebben is net het omgekeerde waar. ‘We hebben meer vrije tijd dan ooit voorheen in de geschiedenis maar we zijn de vaardigheden kwijtgeraakt om die goed te besteden’, stelt de Britse auteur en onderzoeker James Wallman vast. Hij bedacht 7 praktische vuistregels om je leven te vullen met betekenisvolle ervaringen.

James Wallman is daarmee niet aan zijn proefstuk toe. Enkele jaren terug raakte hij ook al een teer punt met zijn bestseller ‘Ontspullen’, waarin hij haarfijn duidelijk maakte hoe we met minder en beter gekozen bezittingen een memorabeler leven konden leiden. Dat hij zich nu buigt over onze moeizame vrije tijdsbesteding is daar een logisch vervolg op, vertelt hij zelf. ‘Het viel me op tijdens lezingen over ontspullen dat mensen wel inzagen dat ervaringen je gelukkiger maken dan het verzamelen van spullen maar dat ze vervolgens niet wisten om welke ervaringen het precies ging. Wat moeten we kiezen James? Kreeg ik vaak te horen. Daar kon ik geen wetenschappelijk antwoord op formuleren. Ik had er wel een eigen mening over, wat voor mij zou werken, maar dat volstond natuurlijk niet. Dus ben ik psychologen, antropologen, economen en sociologen gaan opzoeken om te peilen welke wetenschappelijke inzichten zij hierover hadden verzameld. Daar bleek heel wat interessant materiaal over te bestaan. Tegelijk zien we vandaag ook een opkomende trend waarbij mensen meer geld besteden aan bijzondere ervaringen zoals vliegtuigsprongen of overlevingstochten in plaats van louter spullen kopen. Dat alles geeft aan dat er bij velen een behoefte leeft om tijd anders te gebruiken.’

Daarom denken we tijd tekort te komen

Wallmans research toont aan dat er zeven grote redenen zijn waarom we vandaag continu lijken te worstelen met een chronisch tijdsgebrek. Met stip voorop prijkt onze vrij recente verslaving aan allerhande schermpjes, van smartphone tot computer en televisie. Een ongelofelijke tijdvreter waar we ons bovendien amper bewust van zijn. ‘We checken met zijn allen om de zoveel seconden onze smartphone en via al die apparaten zijn we verslaafd geraakt aan het internet, dat altijd en overal beschikbaar is geworden. Vandaag beschikken we gemiddeld over zo’n 5 uur en 49 minuten vrije tijd per dag maar tegen de tijd dat we ons van onze schermen losrukken, schiet daar nog amper 2 uur van over.’

Stop met multitasken

Maar er zijn meer fenomenen die gretig aan de haal gaan met een hap uit ons tijdsbudget. Zoals geld. ‘We verdienen meer en daardoor hebben we het gevoel dat onze tijd duurder en schaarser is. Als je 10 euro per uur verdient maakt het niet zoveel uit om een uur naar je sportende kinderen te gaan kijken, maar als je in datzelfde uur 100 euro kan opstrijken door iets anders te doen, ben je al minder geneigd om naar die sportactiviteit te trekken. Het druk hebben is ook uitgegroeid tot een soort statussymbool. Wie het niet constant druk heeft, wordt beschouwd als een halve loser waardoor we niet meer pronken met onze vrije tijd maar met het feit dat we altijd maar bezig zijn. Ook de infobesitas, dat continue bombardement aan informatie, berichten, tweets die ons 24 uur per dag bereiken en waardoor we altijd van alles op de hoogte moeten zijn, knabbelt aan ons tijdvolume. En dan is er nog die trend om te multitasken, zelfs in onze vrije tijd. We checken onze telefoon terwijl we eigenlijk met de (klein) kinderen op stap zijn. Zo win je geen tijd maar wordt je tijd verontreinigd. Zo kan je onmogelijk nog genieten van het moment waarop je iets beleeft. Compleet stoppen met multitasken heeft mijn leven en dat van mijn gezin enorm veranderd. We hebben thuis een lade gecreëerd waarin we allemaal onze smartphones en andere onlinetoestellen stoppen wanneer we samen zijn. Zo zijn ze ook uit letterlijk het gezichtsveld. Op die manier leef ik helemaal in het moment met mijn kinderen.’

Speeltijdmanagement

Dat we vandaag zoveel meer mogelijkheden hebben om onze vrije tijd mee te vullen, maakt het er evenmin gemakkelijker op, meent Wallman. ‘Zowel in de echte wereld als de virtuele is er een eindeloze zee aan mogelijkheden en ervaringen. Dat leidt bij veel mensen tot wat de Britten FOMO noemen (Fear Of Missing Out) waardoor we angstig rondlopen omdat we steeds denken iets te missen.’

Een laatste probleem is volgens Wallman dat we op school en op de werkvloer overvloedig leren hoe we efficiënter en productiever kunnen werken maar dat niemand aandacht besteed aan de talenten die nodig zijn om goed te kunnen leven. Alsof vrije tijd invullen geen speciale oefening vereist. ‘Dat was vroeger misschien zo, maar met de komst van de smartphones en de hele ‘ervaringseconomie’ staan we voor andere uitdagingen. Weten hoe je je vrije tijd best kan benutten en dus de juiste keuzes maken voor jezelf, is volgens mij de belangrijkste praktische kennis die je kan hebben. Dat gaat niet om tijdmanagement maar om ‘speeltijd’management.’

Checklist

Wallman doorploegde massa’s wetenschappelijke onderzoeken en ontwierp op basis daarvan een checklist met 7 richtlijnen die je telkens kan toepassen bij het kiezen en creëren van gelukkig makende vrije tijdservaringen. STORIES heet de checklist waarbij elke letter verwijst naar een van de aandachtspunten die je op weg zetten richting goede keuzes. ‘Het is geen dwang maar een hulpmiddel. Een beetje zoals de grammaticaregels je op weg helpen voor je taalgebruik zullen ook deze regels je steunen om je eigen stijl hierin te ontwikkelen’, verduidelijkt Wallman.

S verwijst naar stories (of verhalen) waarmee Wallman bedoelt dat je de vraag moet stellen: ‘zal deze ervaring me een leuk verhaal opleveren dat me iets meer leert over mezelf, of dat ik nadien kan vertellen aan anderen.’ ‘Dat hoeven niet altijd de voor de hand liggende of spectaculaire zaken te zijn. Durf gerust eens uit je comfortzone gaan. Er mogen best hindernissein overwonnen moeten worden want dat zijn net de dingen die bijblijven. Niemand herinnert zich later zijn zoveelste strandvakantie, maar wel die keer dat je tent was gaan vliegen of dat je een uitdagende wandeltocht ondernam. Laat serendipiteit toe in je leven: dat wil zeggen: ga eens ergens naartoe zonder kaart of gps en zie waar je uitkomt. Psychologen hebben ontdekt dat deze ‘naar buiten gerichte verhalen’, die we graag met anderen delen over onszelf, effectief bijdragen aan ons geluksgevoel. Dat heeft te maken met de spiegelneuronen in onze hersenen. Die zorgen ervoor dat we meeleven met verhalen die anderen ons vertellen en vice versa.’

Verandering en verbinding

Na de S volgt de T-vraag: zal deze ervaring mij helpen om te groeien of mezelf verder te ontwikkelen? De O verwijst naar Outside (buitenshuis) en offline. ‘In natuurlijke omgevingen voelen we ons gelukkiger. Dat zet ook meer aan tot bewegen, wat je stemming beïnvloedt. Offline gaan voor een bepaalde periode bijvoorbeeld tijdens het weekend, helpt je om echt aanwezig te zijn bij de mensen om je heen waardoor je meer bewust zal genieten. Niemand zal op zijn sterfbed spijt hebben dat hij niet vaker op zijn smartphone heeft gekeken!’

Vervolgens kan je je de vraag stellen of die activiteit je dichter bij anderen brengt, of je relaties helpt te verdiepen? De R staat voor relaties. ‘Praten met vreemden is bijvoorbeeld zoiets waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat het je een goed gevoel oplevert. Mensen willen van nature een connectie maken met anderen. Maar het draait daarbij niet zozeer om de kwantiteit maar om de kwaliteit van de relaties. Met mensen die je een slecht gevoel bezorgen, spendeer je best niet te veel tijd.’

Zoek je flow

De I uit STORIES peilt naar de intensiteit waarmee Wallman ervaringen bedoelt waarin je helemaal kan opgaan. Activiteiten die je in een soort positieve flow laten belanden. Iets dat je de tijd helemaal doet vergeten en energie schenkt. ‘Dat kan een spel zijn, deelnemen aan een wedstrijd of iets creatiefs zoals het schilderen van een muur of het schrijven van een gedicht.’

E staat voor extraordinary of een buitengewone ervaring en S is bedoeld om ervaringen te kiezen die zowel onze status verbeteren als voor betekenis zorgen. ‘Daarmee bedoel ik niet zozeer het egoïstische streven naar statussymbolen maar wel het altruïstisch streven naar betekenisvol zijn voor anderen. Doe iets voor anderen zoals boodschappen voor je minder mobiele buur, organiseer een barbecue voor vrienden, leer een nieuwe vaardigheid waarmee je indruk kan maken op anderen of speel een actievere rol in een vereniging. Dat creëert positieve spiralen om je heen die bijdragen tot een groter geluksgevoel.’

‘Niet elke ervaring hoeft natuurlijk aan alle vragen te voldoen. Waar het op neerkomt is dat je een veel beter idee krijgt hoe je uit die enorme waaier aan mogelijkheden die activiteiten weet te pikken die het echt waard zijn om je kostbare vrije tijd aan te besteden.’

‘Tijd en hoe die te besteden’, James Wallman, Kosmos Uitgevers, isbn 9789021571249, 22,50 euro