Hoge bloeddruk geeft meer nierziekten
Nierziekten worden dikwijls pas opgemerkt wanneer al heel wat kwaad geschied is. De reden: meestal geven ze gedurende lange tijd geen klachten. Tegenwoordig zijn suikerziekte en hoge bloeddruk de belangrijkste oorzaken van nierziekten.
Inhoud:
Gezonde nieren
Zieke nieren
De oorzaken van nierziekten
Opsporing en behandeling
Dieetmaatregelen
Nierziekten komen veel vaker voor dan gedacht wordt. Ongeveer 10 % van de volwassen bevolking heeft een nierprobleem, in de overgrote meerderheid der gevallen zonder het zelf te weten. Helaas lopen mensen met een nierziekte minstens 10 keer meer risico op hart- en vaatziekten dan mensen met gezonde nieren, waardoor er meer nierpatiënten sterven aan een hartprobleem dan aan hun nierziekte.
Het goede nieuws is dan weer dat een nierziekte die tijdig ontdekt wordt ook een zeer behandelbare ziekte is. De resterende nierwerking van een aangetaste nier kan met medicatie en een aangepast dieet nog jarenlang op peil worden gehouden.
Gezonde nieren
Onze nieren zijn ongeveer 12 cm hoge, boonvormige organen die zich links en rechts in onze flanken bevinden. Elke nier bevat ongeveer een miljoen nefronen, microscopisch kleine eenheden die bestaan uit een filtertje (de glomerulus) en een buizensysteem (de tubulus). Door het filteren worden de afvalstoffen en het overtollige vocht uit het bloed gefilterd en afgescheiden via de urine. Anderzijds worden stoffen die nuttig zijn voor het lichaam weer opgenomen. Door zouten (waaronder kalium) in mindere of meerdere mate opnieuw in het bloed op te nemen, houden de nieren de hoeveelheid van deze stoffen in evenwicht.
Maar de nieren doen meer dan filteren. Samen met de longen regelen zij ook de zuurtegraad van het bloed.
Ze spelen ook een belangrijke rol in de aanmaak van rode bloedcellen, door het hormoon erythropoïetine (EPO) dat ze afscheiden.
Via de secretie van het hormoon renine dragen ze bij tot het regelen van de bloeddruk.
En tot slot wordt ook vitamine D, dat een rol speelt voor de stevigheid van de botten, door de nieren aangemaakt.
Zieke nieren
Bij een nierziekte sterven meestal een min of meer groot aantal nefronen onherroepelijk af. Aanvankelijk kunnen de resterende nefronen nog een normale werking van de nieren verzekeren, maar na verloop van tijd zijn ze niet meer in staat het bloed naar behoren te filteren. Gevolg is dat er afvalstoffen in het bloed blijven die zich gaan opstapelen. Dit geeft klachten zoals jeuk, misselijkheid, een slechte smaak in de mond, vermoeidheid en concentratieproblemen.
Naast de afvalstoffen worden er ook onvoldoende vocht en zout uit het bloed gefilterd. Gevolgen daarvan zijn vochtophoping zoals gezwollen enkels en een hoge bloeddruk. Dit gevolg wordt nog versterkt door het feit dat zieke nieren vaak meer van het bloeddrukverhogende hormoon renine afscheiden. Mede hierdoor vormen nierziekten een zeer belangrijk risico op het krijgen van hart- en vaatziekten (hartinfarct, beroerte, aderverkalking,...).
Een overmaat aan kalium in het bloed kan leiden tot een verstoorde werking zowel van de hartspier als van de spieren van de skeletspieren.
Slecht werkende nieren kunnen mogelijk een verzuring van het bloed teweeg brengen.
Door de verminderde productie van EPO door de zieke nieren, lopen nierpatiënten het risico op bloedarmoede.
En de verminderde aanmaak van vitamine D kan tenslotte tot een verzwakking van de beenderen leiden.
Als de toestand verder blijft evolueren tot het eindstadium van nierfalen dan wordt dialyse of een niertransplantatie noodzakelijk.
De oorzaken van nierziekten
Vroeger speelden voornamelijk infecties van de urinewegen, een ontsteking van de nierfilters (glomerulonefritis) en een relatief veelvoorkomende nierziekte waarbij cysten gevormd worden op de nieren een rol bij het ontstaan van nierziekten.
Tegenwoordig is duidelijk dat de grote boosdoener de aantasting van de bloedvaten naar de nieren is. Want in een slecht doorbloede nier sterven de nefronen af waardoor de nier niet meer naar behoren kan functioneren.
De belangrijkste oorzaken van de aantasting van de bloedvaten naar de nieren liggen vooral hartfalen, hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte, suikerziekte en roken.
Opsporing en behandeling
Vermits een verminderde nierwerking zeer lange tijd geen klachten geeft, is de enige manier om tijdig in te grijpen een regelmatige controle van de nierwerking. Een afname van de nierwerking kan reeds in een vroeg stadium opgespoord worden door een eenvoudig onderzoek van een bloed- en een urinestaal. In de urine wordt de aanwezigheid van eiwitten opgespoord, in het bloed wordt de hoeveelheid creatinine gemeten. Deze geeft een basis voor de berekening van de resterende filtercapaciteit van de nieren.
Elke gezondheidsbewuste mens, en zeker iedereen die tot een risicogroep behoort zou jaarlijks zijn nierwerking moeten laten testen. Risicogroepen zijn: mensen met suikerziekte, met hoge bloeddruk, overgewicht, toegenomen vetgehalte/cholesterol in het bloed, nierziekten in de familie en rokers.
Door een tijdige behandeling kan een verdere achteruitgang van de nierwerking meestal gestopt worden of minstens sterk afgeremd. Die behandeling omvat:
- een doorgedreven bloeddrukcontrole en gebruik van bloeddrukverlagende medicatie
- geneesmiddelen die de eiwitafscheiding onder controle houden
- een zeer goede controle en behandeling van een eventuele suikerziekte
- een doorgedreven dieet.
Dieetmaatregelen
Omdat veel mensen met een nierziekte een te hoge bloeddruk hebben is een zoutbeperking een eerste maatregel.
Is de nierwerking behoorlijk verlaagd dan wordt een eiwitarm dieet voorgeschreven. Dat is noodzakelijk om de afvalstoffen in het bloed tot een minimum te beperken. Vlees, vleesvervangers, vis, gevogelte, eieren, kaas en melkproducten zijn eiwitrijk en moeten daarom beperkt worden. Dat is niet altijd eenvoudig omdat onze voeding over het algemeen veel eiwitten bevat. Een goede begeleiding door een diëtiste is daarom zeker noodzakelijk.
Voorts moeten deze patiënten zich aan een kaliumbeperking houden. Kalium zit onder meer in aardappelen, volkorenproducten, groenten, fruit en melk. Door een specifieke kooktechniek kan het kaliumgehalte van aardappelen echter verminderd worden. Chocolade, noten, bananen, kiwi’s en fruitsap zijn echter uit den boze.
Toch is het belangrijk om erop toe te zien dat met al deze beperkingen geen voedingstekorten ontstaan. Daarom zal het dieet van nierpatiënten steeds op maat moeten uitgewerkt worden en zeer goed opgevolgd worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier