Stralend jong een leven lang
Niets zo democratisch als de tand des tijds. Toch veroudert de ene rimpellozer dan de andere. Voor een stuk genetisch geluk, maar je kan ook zelf de natuur helpen om ouder te worden zonder het te zijn.
In oorsprong was de mens biologisch niet geprogrammeerd om veel ouder dan vijftig te worden. Vandaag groeit onze levensverwachting elke week met een extra weekend aan, zo becijferde de Nederlandse arts en auteur Rudi Westendorp (Universiteit Leiden). Bovendien treden de gevolgen van veroudering steeds later op en ontdekt de wetenschap almaar meer mechanismen om aan ons lichaam te sleutelen, waardoor we veel langer vitaal blijven. “Ouder worden is niet meer synoniem met aftakeling, maar emotioneel en sociaal hebben we wel nog een achterstand in te halen op die extra jaren die we erbij gekregen hebben”, zo stelt Westendorp vast. Voor zijn boek ging hij op zoek naar de impact van het klimmen der jaren en hoe we die kunnen opvangen. Preventief veroudering omkeren is niet realistisch. Maar kleine levensstijlaanpassingen en een actief sociaal leven blijken wel erg nuttig om de gevolgen zolang mogelijk uit te stellen.
Dit heb je zelf in de hand
Mijd snelle koolhydraten
Snelle suikers of koolhydraten, zoals in witte pasta, brood, koekjes, aardappelen, frisdranken, zoete ontbijtgranen enzovoort, zorgen voor hoge suikerspiegels in het bloed. “Die verhoogde glucosespiegels versnellen het verouderingsproces en verhogen het risico op aandoeningen zoals hart- en vaatziekten”, stelt dr. William Cortvriendt, die wetenschappelijk onderzoek verricht naar veroudering. Hogere bloedsuikerspiegels hebben ook een cosmetisch effect. Zo toonde een studie aan dat mensen met verhoogde glucosespiegels beduidend ouder worden ingeschat. Dat is een gevolg van de ophoping van glucose tussen de eiwitten in de huid. Maar ook in de rest van het lichaam en in de vitale organen versnelt daardoor het slijtageproces. Koolhydraten volledig schrappen is zeker niet de bedoeling, maar je kiest best voor trage koolhydraten, die de suiker slechts geleidelijk vrijzetten in het bloed (bv. volkoren varianten van pasta, rijst, brood...). En vul je menu verder aan met verschillende groenten (de helft van je bord) en snacks zoals yoghurt met noten of rozijnen, fruit, een stuk pure chocolade. Ook wat minder brood eten, maar de sneetjes rijkelijker beleggen met groenten en eiwitrijke producten kan helpen.
Blijf op gewicht
Met de jaren verandert de stofwisseling, onder meer onder invloed van de hormonen. Daardoor heeft ons lichaam minder energie (calorieën) nodig voor dezelfde inspanningen. Het komt er dus op aan om je gewicht wat meer in de gaten te houden en waar nodig bij te sturen. Uit een langlopend onderzoek bij verpleegkundigen (Nurses Health Study) blijkt dat vrouwen die er een mediterraan voedingspatroon op na houden, met de nadruk op verse groenten en goede vetten, tot 40% meer kans hebben om gezond ouder te worden.
Doe wat aan je conditie
Fysiek actief blijven heeft een waaier aan gunstige effecten op tal van lichaamsprocessen, zoals het verhogen van de stofwisseling, de aanmaak van hormonen zoals dopamine, de werking van de hersenen, het dalen van de bloeddruk... Een goeie conditie is daar één onderdeel van en die kan je onderhouden door stevig te stappen, te fietsen, te zwemmen,... Dat laatste is trouwens een erg interessant alternatief voor wie last heeft van blessures. Zwemmen belast de gewrichten niet en als je een bad kiest met wat kouder water, zal je lichaam meer zogenaamd wit vet omzetten in gezonder bruin vet, waar het lichaam dan energie kan uit putten.
Maar ook spierkracht en evenwicht verdienen aandacht. Vanaf de menopauze neemt de spiermassa geleidelijk af terwijl spieren net voor de vetverbranding in rust zorgen. Dat kan je opvangen door twee tot drie keer per week de grote spiergroepen te oefenen via krachttraining. Coördinatie en evenwicht kan je op peil houden via figuurtraining, pilates, tai chi. Die laatste sportvorm is ook sterk aanbevolen in de strijd tegen osteoporose.
Pas je levensstijl aan
Er zijn vijf streken op onze aardbol – blauwe zones – waar mensen substantieel gezonder zijn en ouder worden dan in de rest van de wereld. Het gaat om Okinawa in Japan, Loma Linda in Californië, het Italiaanse eiland Sardinië, het Griekse eiland Ikaria en Nicoya in Costa Rica. Onderzoeker Dan Buettner stelde vast dat de bewoners daar een aantal levensgewoonten delen die mee hun hoge leeftijd kunnen verklaren. Dit kunnen we van hun levensstijl opsteken.
- Zorg dat je elke dag een reden of doel hebt om op te staan, dat houdt je mentaal en sociaal actief.
- Bouw elke dag een moment van reflectie of ontspanning in: een siësta, meditatie, gebed.
- Leef zoals in Okinawa volgens de 80%-regel: eet kleinere porties uit kleinere borden. En stop met eten wanneer je nog wel meer op kan maar eigenlijk geen honger meer voelt.
- Eet gevarieerd, met veel groenten en fruit. Blauwe-zonebewoners halen hun dierlijke eiwitten vooral uit varkensvlees en vis, maar de consumptie blijft beperkt.
- Beweeg dagelijks op een natuurlijke manier: doe veel te voet, tuinier.
- Zorg dat je deel uitmaakt van een hechte gemeenschap of familie, die je een sterk gevoel van geborgenheid geeft.
Deze behandelingen kunnen helpen
Naarmate we gezonder ouder worden, willen we graag een uiterlijk dat ermee overeenstemt. Welke behandelingen zijn zinvol? “Of een behandeling nuttig is, hangt af van je verwachtingspatroon en van wat je probleem is”, vertelt plastisch chirurg dr. Ivar van Heijningen. “Mensen kloppen zelden aan omdat ze er mooier willen uitzien, wel omdat ze frisser en minder vermoeid willen ogen. Levensstijlaanpassingen blijven ook bij wie voor een behandeling kiest een aanrader. Het resultaat zal nog mooier ogen, de wonden zullen beter helen en het effect zal langer houden. Tweelingstudies hebben overtuigend aangetoond hoe mensen met identieke genen totaal anders verouderen door hun verschil in levensstijl.”
Race tegen de rimpels
De huid verandert onder invloed van een viertal processen: volumeverlies (vetweefsel, maar ook bot), minder elastisch bindweefsel, de zwaartekracht en het veelvuldig fronsen van kleine aangezichtspiertjes. Daardoor wordt een plooi getrokken, die uiteindelijk blijft en kan storen. “Vaak is een combinatie van behandelingen aangewezen om de verschillende problemen aan te pakken. Door het gezicht te bestuderen, zie je waar de overactiviteit zich situeert en waar je kan ingrijpen.”
Injecties met botuline toxine doen fronsrimpels op het voorhoofd en kraaienpootjes vervagen. Dit geneesmiddel blokkeert de geleiding van een zenuwvezeltje naar een spiervezel. Hoe meer signalen er worden geblokkeerd, hoe groter het effect op de rimpel. Dat effect houdt drie tot vier maanden aan, afhankelijk van hoeveel je je gelaat beweegt. “Wie veel fronst, heeft er baat bij om die beweging een tijdlang te blokkeren. Zo leer je de gewoonte af en keren rimpels minder snel terug. Bij mensen met een uitgestreken gezicht en weinig expressie heeft deze aanpak dus weinig zin”, aldus dr. van Heijningen.
Fillers voor volume
Heeft het gelaat aan volume ingeboet, bijvoorbeeld onder de ogen of rond de lippen, dan kunnen fillers (op basis van hyaluronzuur of eigen vetweefsel, de lipofilling), die op de juiste plaats worden ingespoten je blik verfrissen. “Dat fillers een slechte reputatie hebben, heeft alles te maken met het gebruik van permanente producten die niet worden afgebroken. Die moet je absoluut mijden.” Gemiddeld houdt het effect zes maanden tot een jaar aan. Ook veelgevraagd is de aanpak van een diepe neus-lipplooi. “Je kan dit aanpakken met een filler, maar dit moet met zorg worden gedaan want je moet kunnen blijven lachen. De hele fijne lijntjes boven de lippen kunnen worden gevuld maar niet weggegomd.”
Van crème tot laser
Wil je weten hoe het met je huidkwaliteit gesteld is, dan kan je die laten meten met een toestel dat informatie geeft over de elasticiteit en pigmenten. “Je kan je huidkwaliteit dan vergelijken met de normaalwaarden voor je leeftijd. Tekorten kunnen worden opgevangen met aangepaste huidverbeterende crèmes.”
Werkt dat onvoldoende, dan is de huid licht prikken met hyaluronzuur om haar wat dikker en gezonder te maken, een volgende optie. Een laserbehandeling voor huidvernieuwing kan het gelaat effectief een aantal jaren laten winnen. Ook de handen, de hals en het decolleté zijn gevoelige plekken voor rimpels en vlekken. Ook daar zijn gelijkaardige huidverbeterende behandelingen mogelijk.
Van mannen wordt wel eens gezegd dat ze mooier verouderen. Dat geldt in elk geval voor hun gezichtshuid. “Mannen beschikken over een steviger huid en hun huidcellen zijn iets beter beschermd door baardhaartjes. Dat neemt niet weg dat ook zij een frissere uitstraling wensen.”
En de hormonen?
Over het toedienen van hormonensupplementen om er jonger te blijven uitzien is er grote controverse. Het nut van hormoonbehandelingen bij mensen met tekorten voor hun leeftijd is wetenschappelijk aangetoond. Bij mensen met groeihormoontekort bijvoorbeeld kan therapie de spierkracht opkrikken, de vetmassa doen slinken en de levenskwaliteit bevorderen. Bij gezonde mensen raden specialisten af om extra hormonen zoals groeihormoon, schildklierhormoon of DHEA te slikken, omwille van ongewenste nevenwerkingen en onbekende langetermijngevolgen. Uit onderzoek bij lang levende families in Leiden, blijkt alvast dat wie langer gezond leeft net een lager gehalte aan groeihormoon heeft en een trager metabolisme.
Meer lezen? Oud worden zonder het te zijn — dr. Rudi Westendorp — Atlas Contact — € 15 — isbn 9789045025056.
Hoe word je 100? — dr. William Cortvriendt — Uitgeverij Lucht — € 25 — isbn 9789491729201
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier