Christel Van Dyck: “Ik ben een eeuwige twijfelaar”

Als geen ander kent radiocoryfee Christel Van Dyck de kracht van een diepgaand gesprek. In haar boek ‘60 et alors?’ interviewt ze bekende leeftijdsgenoten over het ouder worden en de dromen die blijven.

Ruim een jaar geleden nam Christel Van Dyck afscheid van de VRT waar ze haar hele carrière had doorgebracht. Dankzij succesprogramma’s zoals ‘Vragen staat vrij’, ‘De Rotonde’ en ‘Radio 2 Zintuigen’ behoort ze tot het collectief radiogeheugen maar van stilzitten kan je haar niet meteen verdenken. Ze ging opnieuw samenwonen, werd oma en zopas verscheen haar eerste boek.

De titel ‘60 et alors?’ doet denken aan de befaamde uitspraak van de Franse president François Mitterrand. Vanwaar deze keuze?

Je kan die titel op twee manieren interpreteren. We zijn 60, en dan? Welk belang heeft leeftijd eigenlijk? Anderen lezen het eerder als: we zijn 60 en wat willen we nog doen? Of wat heeft het leven ons nu te bieden? Het idee voor dit boek is wat organisch gegroeid. Na mijn laatste radio-uitzending was ik te gast bij Lisbeth Imbo in ‘De Zevende Dag’ en zij suggereerde me om een boek te schrijven.

Welke inzichten keerden vaak terug in die gesprekken met andere zestigplussers?

De meesten blikten tevreden terug maar ze gaan op verschillende manieren om met ouder worden. Uroloog Piet Hoebeke zegt bijvoorbeeld dat hij als arts op het toppunt van zijn kunnen staat en die ervaring graag wil doorgeven, terwijl muzikant Guy Swinnen eerder voelt dat hij voor de jongeren niet meer relevant is, maar nog wel voor mensen van zijn generatie en dat is voldoende voor hem. Gevoelens van spijt waren er vooral over de soms getroebleerde relatie met ouders. Hoe oud je ook wordt, die impact van je ouders blijft enorm maar je kijkt er vaak met een andere, mildere blik naar. Ik ben vandaag ook kwetsbaarder naar mijn ouders toe dan toen ik 30 of 40 was. Omdat ik pas nu ten volle besef wat zij allemaal gedaan hebben voor mij en mijn kinderen en wat ze zichzelf ontzegd hebben om ons te laten studeren.

Door een boek te schrijven ben je een heel eind buiten je comfortzone gestapt. Lastig?

Toch wel. Ik vertoef ontzettend graag in mijn comfortzone, omdat ik daar controle heb. Tijdens mijn carrière heb ik meermaals bazen gehad die me projecten voorstelden waarvan ik dacht dat ik ze nooit zou aankunnen. Zo’n duwtje in de rug heb ik eigenlijk heel erg nodig. Het kost me dan moeite, stress en tonnen energie om me buiten mijn comfortzone te wagen maar achteraf voelt het altijd positief.

Dat is ook een les die ik opstak van mijn gesprekspartners. Ik hou niet van de term ‘uitdagingen’ maar ook als zestiger moet je nieuwe dingen blijven leren en ontdekken. Ik was nooit een digitale held maar ik wil op dat vlak absoluut bijblijven en nu wil ik cursussen volgen rond onder meer AI. Ik wil niet zoals mijn vader eindigen die elke technologische en digitale vernieuwing afwees en die nu op zijn 92ste betreurt dat hij geen internet kan gebruiken.

Was 60 worden voor jou ook een kantelpunt?

Zeker. Het is voor mij sterk vergelijkbaar met toen ik 30 werd. Rond die periode ben ik getrouwd, hebben we een huis gekocht, werden mijn kinderen geboren en nam mijn carrière een vlucht. Dat patroon van veel grote beslissingen leek zich te herhalen rond mijn 60ste. Zo ben ik voor het eerst beginnen nadenken of ik op mijn vroegste datum met pensioen zou gaan. Nachtenlang heb ik daarover gepiekerd. Ik hield nog enorm van mijn job maar ik voelde toen dat er nog weinig nieuwe projecten mijn kant zouden opkomen. Bovendien had ik het lastig met die digitale vernieuwing. Uiteindelijk heb ik de knoop doorgehakt om in schoonheid te eindigen, met een positieve balans. Ik heb me om dat vervroegde pensioen ook wel schuldig gevoeld, dat ik op mijn 63ste stopte terwijl iedereen nu net langer moet werken.

Heb je het altijd moeilijk gehad om grote beslissingen te nemen?

Noem mij gerust een eeuwige twijfelaar. Ik kan ook moeilijk loslaten maar met mijn pensioen is dat wel gelukt. Misschien komt dat ook doordat het geen bruusk afscheid was. Regelmatig ben ik nog te gast bij de podcast van Evy Gruyaert of andere radioprogramma’s. Dan is het altijd fijn om achteraf reacties van luisteraars te krijgen. Ik ben vrij onzeker in alles wat ik doe, ondanks al die jaren ervaring. Als luisteraars me meldden dat ze genoten hadden van een programma, gaf me dat zelfvertrouwen, hoewel ik dat vertrouwen eigenlijk uit mezelf zou moeten halen. Net zoals bij velen was mijn identiteit voor een stuk verweven met mijn job en stelde ik me de vraag: wie ben ik nog zonder dat werk?

En wat is het antwoord?

Misschien moet ik dat nog vinden. Meteen na mijn pensioen is het boek immers op mijn pad gekomen. Net als veel van de zestigers die ik interviewde ben ik erg bezig geweest met reflectie op mijn leven. In het jaar dat ik 60 werd, verloor ik ook mijn mama. Nog steeds word ik emotioneel als ik erover praat. Dat afscheid heeft mijn zussen en mij verweesd maar dankbaar achtergelaten. Er is niemand die me zo lang door en door gekend heeft als mijn moeder en zij was een en al liefde. Zij was het tegengewicht van mijn vader, een onderwijzer, die eerder wat strenger was. We zagen hem na haar dood van sterke, hardwerkende man verglijden richting meer zorgbehoevendheid en dat was erg confronterend. Na enkele valpartijen heeft hij toen zelf beslist om te verhuizen naar een woonzorgcentrum. In een mum van tijd heeft hij zich daar aangepast. Nog steeds leeft hij enorm gedisciplineerd. Ziet hij enkele extra kilo’s op de weegschaal, dan slaat hij zijn ijsjes over. (lacht)

Emoties voelen gebeurt bij jou vaak met vertraging. Wat bedoel je daarmee?

Ik ben een struisvogel. Als mij erge dingen overkomen zoals toen ik borstkanker kreeg of de dood van mijn moeder, dan is mijn eerste reactie die wegstoppen. Wat je niet ziet, dat is er niet. Naar buiten hou ik me dan sterker dan ik ben. Maar verdriet breekt uiteindelijk door die oppervlakte. Bij mij volgt die ‘klop’ heel wat later. Mijn zus omschreef het ooit treffend als rouwen in retard.