5 voorafgaande wilsverklaringen
Dat het verloopt zoals jij het wil. Dat is de bedoeling van de vijf voorafgaande wilsverklaringen over het levenseinde die je zelf kan opstellen. Drie daarvan kan je laten registreren.
Praten over het levenseinde is niet gemakkelijk, maar wel heel zinvol, zoals je kan lezen in het psychologieartikel vooraan in dit nummer. Het kan geruststellend zijn voor je dierbaren en jij kan aangeven wat je zelf wenst. Dat kan gaan over behandelingen die je al of niet nog wenst, of je wilt begraven worden of niet,…
De vijf voorafgaande wilsverklaringen die je kan opstellen, kunnen daarbij helpen. In deze documenten geef je zelf duidelijke richtlijnen over een aspect van je levenseinde als er zich situaties voordoen waarbij je zelf je wensen niet meer kan uitdrukken. Die documenten hebben pas uitwerking wanneer je door een ziekte, coma, verlamming, dementie… wilsonbekwaam wordt.
Om zeker te zijn dat je de documenten correct opstelt en jouw wensen zullen worden uitgevoerd zoals je hebt aangegeven, kan je op leif.be, de website van LEIF (LevensEindeInformatieForum), een model downloaden van de vijf wilsverklaringen, met telkens een uitleg per rubriek. In het Frans kan je terecht bij de Fédération Wallonne des Soins Palliatifs – Projet de soin personnalisé anticipé, pspa.be, en bij de Association pour le Droit de Mourir en Dignité, admd.be
Dit zijn de vijf wilsverklaringen
- De negatieve wilsverklaring – de behandelingen die je niet meer wenst in een bepaalde situatie.
- De voorafgaande wilsverklaring euthanasie.
- De verklaring over de manier van teraardebestelling.
- De verklaring orgaandonatie.
- De verklaring dat je je lichaam aan de wetenschap schenkt.
De meest bekende is allicht de voorafgaande wilsverklaring euthanasie, niet te verwarren met het euthanasieverzoek. Het gaat hier om de verklaring dat jij euthanasie wenst als je terechtkomt in een situatie van onomkeerbare coma en je dus je wil niet meer kan uitdrukken. En enkel in deze situatie! Je kan dus geen voorafgaande euthanasieverklaring doen voor een andere toestand.
Levenslang geldig
Vroeger moest je de wilsverklaring euthanasie om de vijf jaar hernieuwen, maar voor wilsverklaringen opgesteld of herbevestigd sinds 2 april 2020 is dat niet meer het geval. Heb je een voorafgaande wilsverklaring euthanasie opgesteld voor die datum, dan moet je ze nog één keer herhalen als de vijf jaar om zijn. Daarna geldt ze, net als de nieuwere wilsverklaring euthanasie, levenslang. De vier andere wilsverklaringen gelden sowieso levenslang.
Waarom een wilsverklaring orgaan-donatie?
In ons land geldt het principe dat organen en weefsel na overlijden kunnen worden weggenomen bij iedereen die zijn woonplaats in België heeft, behalve als je je hiertegen hebt verzet. Waarom dan nog een wilsverklaring orgaandonatie opstellen? Omdat als je uitdrukkelijk je toestemming verleent, je vermijdt dat je nabestaanden in een emotioneel moeilijke situatie in jouw naam snel moeten uitspreken over je keuze. Daardoor kunnen veel waardevolle organen, weefsels en cellen verloren gaan.
Registratie
Heb je een wilsverklaring opgesteld en het document gedateerd en ondertekend, dan is het geldig en moet het worden gebruikt. Uiteraard is het belangrijk dat een aantal mensen op de hoogte zijn dat jij een wilsverklaring hebt opgesteld: je familie, je (huis-)arts, je vertegenwoordiger in het kader van de wet op de patiëntenrechten die je eventueel zelf hebt aangeduid of je vertrouwenspersoon.
Drie wilsverklaringen – de voorafgaande wilsverklaring euthanasie, de verklaring orgaandonatie en de verklaring over de manier van teraardebestelling – kan je laten registreren. Zo heb je een bijkomende zekerheid dat jouw document wordt gevonden wanneer jou plots iets overkomt.
Je wilsverklaring laten registreren doe je bij de dienst Burgerzaken van de stad of gemeente waar je gedomicilieerd bent. Behalve voor de verklaring orgaandonatie, die je ook online kan afleggen via Mijngezondheid.be en dan ook automatisch geregistreerd wordt, moet je voor de registratie persoonlijk naar je gemeente toestappen. Neem je ondertekend document en je identiteitskaart mee. Voor de registratie van je voorafgaande wilsverklaring euthanasie heb je ook een kopie van de ID’s van de getuigen nodig.
Jouw wilsverklaring wordt vervolgens opgenomen in een elektronische nationale databank die zorgverleners kunnen raadplegen. Stel dat je bewusteloos bent na een ongeval, dan kan de arts onmiddellijk en op elk moment jouw wilsverklaring terugvinden. Let wel, de arts kan niet worden verplicht om het register te raadplegen.
De negatieve wilsverklaring kan je niet laten registreren. Daar is het dus des te belangrijker dat je ze bij je hebt en dat jouw naasten op de hoogte zijn.
Nog dit: de registratie van de drie wilsverklaringen is niet verplicht. Het is niet omdat je ze kan laten registreren, dat je dat ook moet doen. Je bouwt gewoon een extra zekerheid in dat het document dat je hebt opgesteld wordt gevonden.
Digitale kluis en LEIF-kaart
Ook met Izimi, de digitale kluis van de notarissen, kan je de inhoud van je wensen en beslissingen op een veilige manier delen met je familieleden. Meer hierover op izimi.be/nl.
En dan is er ook nog de LEIF-kaart waarmee je het bestaan van je wilsverklaringen kan bekendmaken. Je kan ze in je portefeuille bewaren, zodat ze gemakkelijk wordt gevonden. Op de kaart kan je je vertegenwoordiger, vertrouwenspersoon of je arts vermelden die in het bezit is van je wils- verklaringen.