De generatiesprong: andere regels per gewest
Je nalatenschap rechtstreeks naar je kleinkinderen laten gaan en zo erfbelasting uitsparen, dat is het idee achter de generatiesprong. De regels verschillen op sommige punten in Vlaanderen, Brussel en Wallonië.
Een generatie overslaan bij de erfenis, het idee is niet nieuw, maar al een paar jaar wordt gesleuteld aan de wetgeving.
Via het beschikbaar deel
En zelfs voor er sprake was van een juridische ‘generatiesprong’ (2013) kon je al een deel van je nalatenschap naar je kleinkinderen laten gaan. Via een testament kan je immers het beschikbaar deel van je nalatenschap (het deel dat niet verplicht naar je kinderen moet gaan) nalaten aan wie je wil. Dat kan vandaag nog altijd. En dat beschikbaar deel is sinds september 2018 in veel gevallen zelfs groter geworden. Daarvoor hing de grootte af van je aantal kinderen. Hoe meer kinderen, hoe kleiner jouw beschikbaar deel was (bij 1 kind bedroeg het de helft, bij 2 kinderen bedroeg het één derde en vanaf drie of meer kinderen bedroeg het één vierde). Nu bedraagt het beschikbaar deel sowieso de helft van je nalatenschap, ongeacht hoeveel kinderen je hebt. Dat opent al meteen perspectieven voor wie graag een deel naar de kleinkinderen laat gaan.
Een vrijwillige generatiesprong
Maar los van deze mogelijkheid via het beschikbaar deel, werd in 2013 een vrijwillige generatiesprong in het leven geroepen. Eigenlijk was deze generatiesprong het gevolg van een wijziging in de wetgeving over de weigering van de nalatenschap. Als een kind zijn/haar erfenis weigert ging die voor 2013 naar zijn broers en zussen. Sinds 2013 gaat de erfenis naar zijn eigen kinderen. De kinderen nemen de plaats in van de erfgenaam (hun ouder) die zijn erfenis verwerpt. Gevolg: de generatiesprong kon zich maar voordoen als de ’tussengeneratie’ zijn erfenis weigerde. Het was dus ‘alles of niets’. Een ander minpunt was dat de grootouders nooit helemaal zeker waren dat hun kinderen de erfenis wel degelijk naar de kleinkinderen zouden laten gaan. Ze konden bij leven wel hun wens uiten dat hun erfenis naar hun kleinkinderen zouden gaan, maar ze konden hun wil niet opleggen.
En fiscaal? Oorspronkelijk was het in de drie gewesten zo dat deze vrijwillige generatiesprong de schatkist niet mocht benadelen. Anders gezegd: de kleinkinderen betaalden samen evenveel erfbelasting als hun ouder die verwerpt zou gedaan hebben. Het was niet omdat ze met meer erfgenamen waren (en de erfenis over meer personen werd verdeeld), dat het bedrag omlaag mocht gaan. In Vlaanderen is dat veranderd. Sinds 1 januari 2018 doe je een voordeel als je een generatie overslaat (en er meer dan 1 kleinkind is). Het vermogen wordt verdeeld over meer begunstigden, die elk op hun deel vanaf het laagste tarief betalen. In Wallonië en Brussel geldt nog de vroegere regeling. In de drie gewesten is er wel een belastingbesparing in die zin dat het vermogen al meteen een generatie verder zit en er dus maar één keer wordt geërfd (en belasting betaald) en geen twee keer.
Gedeeltelijke generatiesprong
Sinds de hervorming van het erfrecht in 2018, zijn er mogelijkheden bijgekomen. Sinds 1 september 2018 kunnen grootouders in samenspraak met hun kinderen een schenking doen aan hun kleinkinderen, zonder dat hun eigen kind zijn/haar nalatenschap volledig moet verwerpen. Dat gaat zo: de grootouder schenkt aan zijn/haar kleinkind en het kind (de ouder van het kleinkind) belooft om het bedrag van de schenking ‘in te brengen’ bij het overlijden van de grootouder. Dit heet een ‘inbreng ten behoeve van een derde’. Hier een inbreng door het kind ten behoeve van het kleinkind. Het kind krijgt dan minder dan zijn broers en zussen. De schenking van de grootouder aan het kleinkind gebeurt in een punctuele erfovereenkomst, bij de notaris. Er wordt dan schenkbelasting betaald.
Nog een andere mogelijkheid: de doorgeefschenking in Vlaanderen: het kind aanvaardt zijn/haar nalatenschap en betaalt hier erfbelasting op. Binnen het jaar na de aanvaarding schenkt het zijn erfenis geheel of gedeeltelijk aan zijn eigen kinderen (de kleinkinderen) zonder dat die schenkbelasting moeten betalen. In het Waals gewest werd deze generatiesprongschenking recent ook goedgekeurd. Daar moet de schenking gebeuren binnen de 90 dagen na de aangifte van nalatenschap (7 maanden na het overlijden). In het Brussels gewest is zo’n doorgeefschenking nog niet mogelijk.