Zo vermijd je de valkuilen bij een schenking
Wat is de beste manier om een schenking aan je (klein)kind te doen? Welke voorwaarden kan je aan die schenking koppelen en hoe doe je dat? Met ons model van bewijsdocument ben je zeker dat je alles correct doet.
Wil je vastgoed schenken aan je (klein)kind, dan moet dit uiteraard via de notaris en betaal je daar opklimmende schenkbelasting van 3 tot 27% op. Schenk je roerende goederen via een notaris dan betaal je 3% schenkbelasting (3,3% in Wallonië). Als het gaat om geld, een beleggingsportefeuille of tastbare roerende goederen – zoals een auto, kunst, goud, enz. – dan kan je schenken via een handgift of een bankgift. Je hoeft dan geen schenkbelasting te betalen, maar de schenker moet dan wel nog drie jaar in leven blijven (vijf jaar in Wallonië).
Voorwaarden koppelen
Als je als ouder een schenking doet aan je kind, wil je meestal nog een bepaalde vorm van controle houden over wat je schenkt. Om die reden worden er in de praktijk vaak voorwaarden verbonden aan een schenking. Bij een notariële schenking laat je die in de notariële akte opnemen. Schenk je via een hand- of bankgift, dan kan je deze voorwaarden opnemen in de twee klassieke aangetekende brieven of in het bewijsdocument van de hand- of bankgift. Om praktische redenen wordt meer en meer gebruik gemaakt van het bewijsdocument (pact adjoint genoemd), waarvan je verderop een voorbeeld vindt. Word je binnen de drie jaar (vijf in Wallonië) ziek, dan kan je dit document nog snel laten registeren op het kantoor rechtszekerheid of op de website Myminfin, waarna je kind dan schenkbelasting betaalt. Bij Myminfin moet je alle schenkingsdocumenten – ondertekend bewijsdocument of aangetekende brieven en rekeninguittreksels – in één pdf-document bundelen en online aan de fiscus bezorgen.
Ben je van plan om te schenken aan je (klein)kind, dan wil je vaak dat die het geld gebruikt voor een nuttig doel.
Meer weten? financien.belgium.be/nl/faq/hoe-een-roerende-schenking-laten-registreren
Verklaring nodig bij registratie (enkel als je de schenking laat registreren)
De schenker(s) verklaart vader/moeder/opa/oma* te zijn van de begunstigde (verwantschap in rechte lijn).
De schenker(s) verklaart dat zijn fiscale woonplaats tijdens de perio-de van 5 jaar die voorafging aan de datum waarop deze bankgift ter registratie wordt aangeboden, gevestigd was in het Vlaams/Waals/Brussels* gewest.
De begiftigde verklaart dat zijn fiscale woonplaats tijdens de perio-de van 5 jaar die voorafging aan de datum waarop deze bankgift ter registratie wordt aangeboden, gevestigd was in het Vlaams/Waals/Brussels* gewest.
*schrappen wat niet past
De waarde van de schenking bedraagt ………………................................................... euro.
Voorbehoud van vruchtgebruik
Schenken met voorbehoud is een klassieker. Je kinderen krijgen dan de blote eigendom, terwijl je als ouder het vruchtgebruik behoudt. Schenk je bijvoorbeeld een huis of appartement, dan kan je er zelf nog levenslang in wonen of het verhuren. Schenk je een beleggingsportefeuille, dan krijg je de interesten en dividenden.
Door de nieuwe wetgeving heb je als schenker wel geen geen recht meer op de meerwaarde van de portefeuille en mag je dus niet langer in de akte zetten dat ook de meerwaarde voor de vruchtgebruiker is. Dat is een belangrijk nadeel, omdat heel wat beleggingsproducten geen interesten of dividenden meer uitkeren – denk aan gekapitaliseerde fondsen. Het alternatief voor een beleggingsportefeuille is dat je werkt met een rentelast (zie verder).
Let wel, schenk je met voorbehoud van vruchtgebruik, dan moet je via de notaris. Algemeen wordt aangenomen dat een handgift met voorbehoud van vruchtgebruik niet kan. Bij een bankgift kan het technisch gezien wel, maar dat heeft geen zin omdat de begunstigde toch belast wordt via de erfbelasting.
Conventioneel beding van terugkeer
Heb je een conventioneel beding van terugkeer opgenomen in je schenking, dan wordt er gedaan alsof de schenking nooit heeft plaatsgevonden als de persoon aan wie jij schenkt voor jou komt te overlijden. De geschonken goederen keren dan belastingvrij naar jou terug. Steeds vaker wordt dit beding ook optioneel gemaakt. Als dan bijvoorbeeld jouw zoon (de begiftigde) voor jou overlijdt, kan je kiezen of je al dan niet gebruik maakt van dit beding.
Voorbeeld 1. Beding van terugkeer
De schenker bedingt het recht van terugkeer van de goederen geschonken aan de begiftigde of wat daarvoor door (her)belegging, aanwas en zaakvervanging in de plaats treedt, indien de begiftigde voor de schenker overlijdt, of die nu kinderen heeft of niet.
Het recht van terugkeer is een mogelijkheid; omtrent de keuze moet de schenker schriftelijk een verklaring afleggen in de aangifte van nalatenschap binnen vier (4) maanden na het overlijden, via een notariële akte of via een document dat ter registratie wordt aangeboden. Indien de keuze niet tijdig gebeurt, wordt het recht geacht niet te zijn uitgeoefend. In afwijking van artikel 5.147 Burgerlijk Wetboek wordt uitdrukkelijk bepaald dat de werking van de ontbindende voorwaarden retroactief is.
Meestal wordt er bepaald dat je binnen een bepaalde termijn (bv. vier maanden) jouw keuze schriftelijk moet bekendmaken en dat dit bijvoorbeeld moet gebeuren via een notariële akte, in de aangifte van de nalatenschap zelf of in een document dat ter registratie wordt aangeboden.
Het voordeel is dat je als schenker via deze optie de beste keuze kan maken op dat moment. Stel dat je zoon overlijdt op het moment waarop hij nog jonge kinderen heeft en jij als schenker ook nog niet echt oud bent, dan kan je kiezen om het geschonken goed te laten terugkeren, zodat je het later aan je kleinkinderen kan schenken, als die meerderjarig zijn. Want de situatie kan pakweg 20 jaar later misschien helemaal anders zijn.
Model bewijsdocument bankgift
De ondergetekenden: de heer en/of mevrouw ………………................................................... ………………................................................... , wonende te ………………..................................................………................. en met rijksregisternummer(s) ………………...................................................
hierna ‘de schenker(s)’ genoemd
EN
de heer en/of mevrouw ………………................................................... ………………................................................... , wonende te ………………..................................................………................. en met rijksregisternummer(s) ………………...................................................
hierna ‘de begiftigde(n)’ genoemd
verklaren:
Dat een bankgift door overschrijving werd uitgevoerd aan de begiftigde.
Deze bankgift werd door de begiftigde met dank aanvaard.
Dat de schenker(s) van hun rekeningnummer ………………................................................... , bij financiële instelling ………………................................................... ,
volgende effecten/cash voor een bedrag van ………………................................................... hebben overgeschreven naar de rekening van de begiftigde met nummer ………………................................................... , bij financiële instelling ………………................................................... ,
Dat de rekening van de schenker(s) werd gedebiteerd op ………/………/..............
Dat de rekening van de begiftigde werd gecrediteerd op ………/………/..............
Optioneel:
Dat aan de bankgift de volgende voorwaarden verbonden zijn, die beide partijen hierbij uitdrukkelijk herhalen en schriftelijk bevestigen:
………………................................................... (som hier de voorwaarden op die je wilt koppelen aan de bankgift, waarvan onder meer twee voorbeelden hieronder)
Dit document wordt enkel opgemaakt als bewijs van de bankgift die voorheen werd gedaan.
Als bewijs worden de uittreksels van de rekeningen van de schenker(s) en de begiftigden bij deze verklaring gevoegd.
Opgemaakt in …………… exemplaren te ……………….................................................... op ……/………/..............
De schenker(s) De begiftigde(n)
Belangrijk: het document wordt opgemaakt NA overschrijving van het bedrag van de schenking.
Voor een nuttig doel
Ben je van plan om te schenken aan je (klein)kind, dan wil je vaak dat het geld gebruikt wordt voor een nuttig doel, zoals de aankoop of verbouwing van een woning. Een dergelijke voorwaarde koppelen aan je schenking is mogelijk. Geldt het principe ‘gegeven is gegeven’ dan niet? Toch wel, maar zo’n bestemmingsclausule is geen inbreuk op dit principe. Je zegt eigenlijk gewoon hoe je (klein)kind de gift moeten investeren. Je kan ook een verbod opleggen om te investeren in bepaalde goederen, zoals een motor. Maar in de praktijk is zo’n verbod vaak niet sluitend. Het is immers onmogelijk om alles op te sommen waarin jij een gevaar ziet en dat te controleren.
Een alternatief is dat je een renteloze lening toestaat, bijvoorbeeld voor verbouwingswerken. Als de verbouwingswerken uitgevoerd zijn, scheld je die lening dan kwijt. Zo’n kwijtschelding geldt echter als een onrechtstreekse schenking. Je moet dus als schenker nog drie (vijf) jaar in leven blijven. Een ander alternatief is de factuurgift. Je spreekt vooraf af dat je de factuur van bijvoorbeeld de nieuwe badkamer of keuken zal betalen in de plaats van je (klein)kind. Ook hier speelt alweer de drie (vijf) jaar en maak je een bewijsdocument op.
Welzijnsclausule
Via de welzijnsclausule bepaal je dat degene aan wie je schenkt jou huisvesting, levensonderhoud en verzorging moet verschaffen, als je zelf tekort komt. Preciseer goed wat er allemaal onder de welzijnsclausule valt. Denk bijvoorbeeld aan voedsel aankopen, het huis schoonmaken, verwarming, elektriciteit, water, dokterskosten, ziekenhuiskosten, verpleging, geneesmiddelen, hulp en bijstand,...
Je kan ook bedingen dat degene aan wie je schenkt jouw kosten van een woon-zorgcentrum moet betalen. Door die last hol je de schenking niet uit. Het is ook niet zeker dat de clausule ooit zal worden toegepast. Als schenker moet jij de clausule ‘te goeder trouw’ uitvoeren, dus overdrijven met de kosten door een overdreven luxueus WZC te kiezen, kan in principe niet. Veiligheidshalve kan je in de schenkingsakte wel uitdrukkelijk bedingen in welk woon-zorgcentrum of welk soort WZC je opgenomen wil worden, om zo elke mogelijke discussie te vermijden. Eventueel kan je ook een (geïndexeerde) prijsvork vastleggen.
Een periodieke uitkering (rentelast)
In de praktijk gebeurt het geregeld dat ouders een belangrijk bedrag willen schenken aan hun kinderen die aan het bouwen zijn of een huis willen kopen, maar dat ze zelf toch nog bepaalde inkomsten willen hebben om rond te komen. Dan kan je bijvoorbeeld een schenking doen van 200.000 euro, maar met de last dat je kind je een bedrag betaalt van 6.000 euro per jaar of 500 euro per maand. Zo’n last is geldig op voorwaarde dat hij redelijk blijft en hij de schenking niet onrechtstreeks teniet doet.
Dikwijls is het zo dat ouders op het moment dat ze schenken het geld niet meer nodig hebben en ook geen nood hebben aan bijkomende inkomsten. Maar je weet natuurlijk nooit wat de toekomst brengt. Vandaar dat je ook hier kan bepalen dat de last (bv. 6.000 euro per jaar) slechts moet worden uitgevoerd wanneer je daar als schenker om vraagt. De rentelast is dan facultatief. Als schenker heb je dan de keuze om de rentelast elk jaar al dan niet op te vragen.
Onvervreemdbaar
Als schenkers wil je vaak dat je (klein-)kinderen datgene wat jij schenkt niet (meteen) kunnen verkopen. Dat lijkt logisch als het gaat om een schenking van aandelen van een familiebedrijf. Maar ook als je een huis of een beleggingsportefeuille aan je zoon of dochter schenkt, is het wellicht niet de bedoeling dat die het goed onmiddellijk verkoopt en er een dure sportwagen mee koopt of op wereldreis gaat voor een paar jaar. Dit kan je opvangen door aan de schenking de voorwaarde te koppelen dat het geschonken goed niet vervreemd mag worden (verkopen, wegschenken, enz.).
Algemeen wordt aangenomen dat een dergelijke voorwaarde geldig is als je niet overdrijft. Beperk het vervreemdingsverbod daarom best in de tijd – bijvoorbeeld vijf jaar – en zorg ervoor dat er toch een logische reden achter het verbod zit – je schenkt bijvoorbeeld een appartement zodat je zoon er zou in wonen.
Niet in de huwelijksgemeenschap
Als je als ouder iets schenkt aan je kind, wil je meestal niet dat je kind dit inbrengt in zijn/haar huwelijksgemeenschap. Bij een scheiding zou een deel van de schenking dan naar je ex-schoonkind gaan en dat wil je vermijden. Deze uitsluitingsclausule zorgt ervoor dat het goed of het geld dat je schenkt eigendom blijft van het kind aan wie je geschonken hebt. Een dergelijke uitsluitingsclausule is een perfect geldige voorwaarde die je kan koppelen aan de schenking.
Voorbeeld 2. Verbod om in te brengen in de huwelijksgemeenschap
De bankgift is onderworpen aan een verbod om de gekregen goederen, evenals de goederen die in hun plaats zouden komen, in te brengen in een gemeenschap van goederen, of in een verrekenbeding, of in een onverdeeldheid door een huwelijkscontract of een samenlevingscontract, en dit tot het overlijden van beide schenkers.
Ze kan ook worden uitgebreid naar de inkomsten uit de schenking – bv. de huur van het geschonken appartement, het dividend van de geschonken aandelen, enz. -, wat ook aan te raden is.
Drugs- en sekteclausule
Bij een schenking aan minderjarigen of jongvolwassen kinderen (twintigers) wordt soms ook een drugs- of sekteclausule opgenomen. Die komt erop neer dat je als ouder-schenker de schenking kan (maar niet moet) herroepen als je kind drugs- of alcoholverslaafd wordt, in een sekte belandt of een zware veroordeling oploopt.