48 uur in Nuts-city

In december 2024 zal het precies tachtig jaar geleden zijn dat de Slag om de Ardennen begon. Ideaal voor een weekendtrip naar het militaire erfgoed van Bastenaken, dat onlangs sterk is opgewaardeerd.

Bastenaken is het Ieper van de Amerikanen. Of het Verdun. Een symbolische plek die op haar eentje de hele Slag om de Ardennen samenvat, maar ook het lijden en de offers van een generatie Amerikanen. Hele bussen Amerikaanse toeristen strijken elk jaar neer in het Ardense stadje. Een bedevaartsoord dat in hun ogen even belangrijk is als de stranden van D-Day.
Bastenaken koestert haar band met het land van Uncle Sam, maar buiten de herdenkingen van de veldslag was het museumaanbod lange tijd niet bepaald dynamisch. Oké, je had een wat stoffig museum, een verroeste Shermantank op het hoofdplein en een streng memoriaal op de heuvel van Mardasson, maar daar hield het op. Vandaag is dat helemaal anders. Er openden verschillende nieuwe musea en iconische plekken werden opgewaardeerd en toegankelijker. Voor iedereen die in de tweede wereldoorlog is geïnteresseerd, is de stad vandaag een must-see. We stellen je hieronder een weekendprogramma voor. Je kan dit inplannen in het weekend van 13 tot 15 december wanneer hier de belangrijkste herdenkingen plaatsvinden (zie kader). Maar je kan net zo goed profiteren van een rustigere periode.

dag 1

• Ochtend: proberen te begrijpen
Bastogne War Rooms (Rue de la Roche 40) ging in maart 2024 open voor het publiek in de vroegere Heintz-legerkazerne. Het was in deze kelders dat de Amerikaanse generaal McAuliffe in december 1944 in volle Ardennenslag zijn beroemd woord ‘Nuts’ stuurde als antwoord op een voorstel tot overgave vanwege het Duitse 5de Panzer Armee. Hoewel de Amerikanen helemaal omsingeld waren door de vijand, zal dit antwoord beletten dat de Wehrmacht Bastenaken kan innemen. In deze ‘war room’ zie je maar weinig historische voorwerpen. De objecten die er wel te zien zijn, werden zorgvuldig gekozen als verklaring. Hier willen ze immers vooral het waarom en het hoe van de Ardennenslag laten begrijpen met behulp van hedendaagse technologie zoals interactieve schermen, bewegende kaarten en online objecten die je zelf kunt manipuleren. Beslist een geslaagde poging, al zijn we wat sceptisch over het oproepen van de Nuts-episode in de kelder.
• Lunch: een helm vol bier
Een straf verhaal wil dat een Amerikaanse GI met de naam Vincent Speranza tijdens de omsingeling van Bastenaken naar het dichtstbijzijnde café is gelopen om zijn soldatenhelm met bier te vullen en zo te drinken te geven aan zijn gewonde kameraden. Als eerbetoon aan dit verhaal kan je vandaag het Airborne-bier drinken uit een glas in de vorm van een legerhelm. Horecazaak Nuts (Place McAuliffe 3) is een goede plek om dit bier te drinken, liefst bij een stevige, maar eenvoudige schotel. De zaak houdt het midden tussen een brasserie en een museum en heeft muren vol souvenirs en gesigneerde één dollarbiljetten.
• Namiddag: midden in de oorlog beland
Het 101 Airborne Museum (Avenue de la Gare 11) is een privé-museum en de perfecte tegenhanger van het museum van deze ochtend. Het werd in 2011 opgericht door gepassioneerde verzamelaars en mikt vooral op authenticiteit. Alle objecten (duizenden!) hier zijn authentiek en opgesteld in verdomd realistische diorama’s. Mede dankzij een geweldige geluidsband waarbij de artillerieschoten en de vliegtuigen boven je hoofd fluiten, voelt het alsof je plots midden in de hel van Bastenaken bent beland. Er wordt niet veel uitleg gegeven (behalve dan bij bezoeken met een gids), maar met de verse kennis van deze ochtend ben je normaal voldoende gewapend om gemakkelijk te begrijpen wat hier aan de hand was. We hebben een boontje voor dit museum omdat het ‘klopt’, zeker ook door het feit dat het zich bevindt in dit mooie gebouw dat ooit gereserveerd was voor de officieren van de Ardense Jagers. Niet te missen is het inleefmoment waarbij je in een kelder een bombardement meemaakt tussen doodsbenauwde burgers. IJzig realistisch.
• Avond: eten in een trein
Restauratiewagon Léo (Place McAuliffe 52) is een begrip in Bastenaken. Al sinds 1946 loopt het storm in dit atypische stuk spoorweggeschiedenis. Het menu is eerder aan de prijzige kant, maar je vindt hier alle, perfect klaargemaakte klassiekers van een grote Parijse brasserie, ook nog eens aanbevolen door Gault&Millau. Geen plaatsje vrij? Geen paniek: wegens het grote aantal toeristen is het restaurantaanbod hier omgekeerd evenredig aan de grootte van het stadje. Je vindt zeker ergens een menu naar je zin.

dag 2

• Ochtend: wandelschoenen aantrekken
Licht is altijd het mooist in de ochtend en nog méér in de winter. Wellicht het ideale moment dus om de bossen rond Bastenaken in te trekken en met behulp van een audiogids op zoek te gaan naar de resten van de ‘fox holes’. Dat waren de eenpersoonsgaten die de GI’s in het Bois Jacques groeven om zich te verschansen. Andere optie: een bezoek aan het Duitse oorlogskerkhof van Recogne met zijn typisch Germaanse woudsfeer. Om nog dieper in de geschiedenis te graven is een geleid bezoek aan deze plekken een aanrader. Diezelfde geschiedenis wordt dan verteld met een massa anekdotes. Zo verneem je dat de SS-ers die in de strijd sneuvelden, anoniem zijn begraven om bedevaarten door neonazi’s te voorkomen. Soms is het ook mogelijk alle iconische plekken rond de stad te bezoeken aan boord van een authentieke Willys-jeep of een dito Dodge-vrachtwagen. Boeken deze tours via bastognewarmuseum.be of 101airbornemuseumbastogne.com.
• Namiddag: nog meer beleving…
Sluit het weekend af met een bezoek aan het Bastogne War Museum aan de voet van het Mardasson-memoriaal (Colline du Mardasson 5). Sinds 2014 is dit de topattractie van de stad. Bezoekers volgen de levensloop van vier mensen (burgers of soldaten) aan de hand van ‘scenovisions’ en doorheen mooie ruimtes van samen ruim 1.600 m² groot. Een waardevolle bijdrage is dat het museum via een remake van een bioscoopzaal uit de jaren ’50 ook terugkijkt op de jaren na de oorlog.
Zie je liever oldtimers op rupsbanden of op vier wielen, kies dan voor Bastogne Barracks (Rue de la Roche 40). Dit museum van pantservoertuigen ging open in 2017. Hier treed je buiten het kader van de Ardennenslag want je vindt hier ook Engelse, Franse en Sovjetwagens. Eén zaal met 13 voertuigen is wel aan de veldslag gewijd. ●

Meer info: bastogne-tourisme.be