Ish en Monir Ait Hamou: ‘Ik wens het iedereen toe om eens samen te werken met zijn broer of zus’

Met BXL leveren de broers Ish en Monir Ait Hamou hun eerste langspeelfilm af. En daar wonnen ze op Film Fest Gent al de publieksprijs mee.

Ish, de jongste, kennen we in Vlaanderen via zijn passage als danser en choreograaf in ‘So You Think You Can Dance’ en als auteur van succesvolle boeken als ‘Cécile’ en ‘Het moois dat we delen’. Broer Monir brak door in Franstalig België via zijn rol in de Les Barons en ook nadien bleef hij actief in de film- en televisiewereld als scenarist en regisseur.

In BXL vertellen ze het verhaal van twee broers. Twintiger Tarek is een beloftevolle MMA-vechter die op het punt staat internationaal door te breken. Jongere broer Fouad beleeft zijn eerste verliefdheid. Beide dromen groot, maar de complexe realiteit van Brussel legt obstakels op hun weg.

De film begint met enkele opvallende (negatieve) quotes over Brussel van nationale en internationale politici. Zijn die de aanzet geweest om een film over Brussel te maken?

Ish: Nee, het idee van die quotes kwamen eigenlijk helemaal aan het einde van het proces, tijdens de montage. De eerste minuten van een film stel je de personages voor, de context waarin ze leven en hoe er naar hen gekeken wordt. Met die opvallende uitspraken tonen we hoe er naar Brussel gekeken wordt door mensen die de stad eigenlijk niet kennen. Het toont welke bagage de personages meedragen. Dat is hoe zij wakker worden en minstens een keer per week publiekelijk uitgescholden worden.

Monir: En dat heeft consequenties. De persoon die de uitspraak gedaan heeft, is dat vaak snel vergeten. Maar diegene die de belediging naar zijn hoofd geslingerd krijgt, dat blijft. Als Donald Trump zegt dat Brussel een ‘hellhole’ is, dan weet hij niet waarover het gaat. Het is hier niet de hel. Maar zoveel jaar later herinner ik me nog steeds dat hij dat gezegd heeft. Het is belangrijk om te beseffen dat iemand beledigen gevolgen heeft voor zijn zelfbeeld.

Jullie zijn opgegroeid in Vilvoorde, vlak bij Brussel. Hebben jullie ook die negativiteit ervaren over de stad en haar bewoners?

Ish: We wilden een film maken over twee broers die hun dromen willen waarmaken. De ene is verliefd, de ander staat op het punt de American Dream te beleven. En dan begin je uit je eigen gevoel en ervaringen te putten: wat kan er in de weg staan van die dromen? Soms zijn het grote externe elementen, maar veel vaker is het je zelfbeeld, de frustraties die je hebt. Want het is heel frustrerend om vernederd te worden. Dat heeft een grote impact op je veerkracht. Het is makkelijker om na een tegenslag weer recht te staan als je inspirerende mensen rondom je hebt. Maar als je constant vernederd wordt, is die rek verminderd en geef je misschien sneller op.

De film bevat veel referenties over Brussel, zoals #justiceformehdi (de 17-jarige Mehdi Bouda werd in 2019 aangereden door een politiewagen en stierf aan zijn verwondingen, nvdr). Zijn jullie niet bang dat niet-Brusselaars die referenties niet gaan begrijpen?

Ish: Wij hebben het geluk gehad, door de keuzes van onze ouders, om in die twee culturen op te groeien. Wij delen de referenties van de Vlaamse en Waalse cultuur met elkaar. We vertellen elkaar wat er leeft aan Vlaamse en Waalse kant. Maar inderdaad, we weten weinig van elkaar. Wie in Brussel woont, zal die referentie meteen begrijpen. Anderen zijn misschien niet mee, maar dat betekent niet dat ze de film niet zullen begrijpen of er niet van kunnen genieten.

Monir: We verwerken graag zulke referenties in ons verhaal en in de dialogen, omdat het toont hoe er over bepaalde zaken wordt gedacht in Brussel. Vertrekken naar Amerika en je moeder achterlaten? Veel mensen zullen misschien denken: ‘het gaat goed met mijn moeder, wat is het probleem?’ Maar voor een andere cultuur is je moeder achterlaten not done, het gaat gepaard met een groot schuldgevoel.

1/9

© Jo Voets

2/9

© Jo Voets

3/9

© Jo Voets

4/9

© Jo Voets

5/9

© Jo Voets

6/9

© Jo Voets

7/9

© Jo Voets

8/9

© Jo Voets

9/9

© Jo Voets

1/9

© Jo Voets

2/9

© Jo Voets

3/9

© Jo Voets

4/9

© Jo Voets

5/9

© Jo Voets

6/9

© Jo Voets

7/9

© Jo Voets

8/9

© Jo Voets

9/9

© Jo Voets

Jullie duwen de kijker niet in een bepaalde richting. De film staat heel erg open voor interpretatie.

Ish: De film stelt meer vragen dan dat het vragen beantwoordt over bepaalde maatschappelijke thema’s. We nodigen de kijker uit om even te leven met deze mensen waarover vaak gesproken wordt, maar die je eigenlijk niet kent. En achteraf kan je erover praten.

Het is wel erg tegen de tijdsgeest, waarin er veel polarisatie is en waar men vaak meteen oplossingen wil. Dat doen jullie niet.

Monir: We hebben ook geen oplossing. Behalve misschien communiceren met elkaar en allemaal samen een oplossing vinden.

Ish: Ik denk dat we dat van onze ouders hebben meegekregen. Iedereen heeft wel een mening, maar hun energie was toch vooral observerend en ging gepaard met een bepaalde nederigheid van het niet te weten. Er is een constante drang om altijd alles te weten en correct te zijn en een kant te kiezen. Terwijl: ik kan soms iets bekijken op maandag, en vrijdag een andere mening hebben.

Jullie zijn twee broers die een film maken over twee broers? Toeval?

Monir: Dat was zeker niet de bedoeling in het begin. Een scenario heeft zo veel verschillende versies vooraleer de definitieve versie er ligt. Twee broers tonen, één twintiger en één tiener, gaf ons ook de kans om iets te vertellen over de jeugd van de oudere broer zonder met flashbacks te moeten werken.

Ish: De broers zijn elkaars verleden en elkaars toekomstperspectief.

Monir: Frustratie begint heel jong. Via Fouad vertellen we welke trauma’s je als kind kan oplopen en via Tarek welke als volwassene. Want we hebben allemaal trauma’s. Je beseft  niet altijd meteen dat je gekwetst bent maar tien of twintig jaar later kan het toch tot je doordringen.

Hoe was het om met je broer samen te werken?

Ish: Heel relax. Ik wens het iedereen toe om met zijn broer of zus samen te werken. We zijn heel complementair, maar ook heel verschillend. Behalve het feit dat hij mijn broer is, is hij ook heel goed in zijn vak. De onenigheden zijn ook aangenamer dan wanneer je met iemand werkt die je niet zo goed kent. Ze waren puur creatief. Er waren creatieve verschillen, maar er zat geen ego of argwaan in de weg. Soms heb je bij onenigheden het gevoel dat je ondermijnd wordt. Je vraagt je af of je wel gerespecteerd wordt. Je gaat overanalyseren omdat je weinig zelfvertrouwen hebt. Dat vraagt veel energie. Maar met je broer heb je dat niet.

Monir: Ik heb vooral ontdekt dat mijn broer een echte bruggenbouwer is. In zijn manier van leven, in zijn karakter, in zijn communicatie … Hij is heel rustig, heel pedagogisch. Iemand die oplossing zoekt in plaats van het conflict op te zoeken.

Hij heeft daar zelfs een eredoctoraat voor gekregen van de UGent.

Monir: Het doet plezier te zien dat anderen dat voor mij al opgemerkt hebben. Ik heb het pas echt ontdekt tijdens het maken van de film. Het is er niet de hele tijd, maar je ziet het op bepaalde momenten. Als er spanningen zijn en hoe hij daarop reageert en het oplost. Ik voel bewondering voor hem. Het is niet meer grote broer tegenover kleine broer.