De sporen van een verloren rijk

Weinig landen trakteren je op zo’n verscheidenheid aan kleuren, landschappen en ervaringen als Peru. Ons traject brengt je van zeeniveau tot bij de Andes, van de kustwoestijn tot op de altiplano.

Zelfs om zes uur ’s ochtends is er op het strand van Lima – een beroemde surfspot – al volk dat zich uitleeft op de indrukwekkende golven. Het Zuid-Amerikaanse Peru is dan ook een paradijs voor surfers. Noordelijker langs de kust, in Chicama, vind je de langste linkse golf ter wereld – een unicum, dat zelfs bij wet beschermd is.

Nul meter – LIMA

Zoals bijna elke dag in deze tijd van het jaar hangt er veel nevel in Lima en hult deze garúa de kustwoestijn waarin de Peruaanse hoofdstad werd gebouwd, in een wattige deken. De koude zeestromen die vanuit Antarctica deze kant op komen, hebben nog een ander gevolg: ze remmen de verdamping van het kustwater af, waardoor er zelden neerslag valt. De laatste keer dat het in Lima nog echt heeft geregend, was in 2017. Onze gids is dan ook formeel: neen, neen, je hoeft helemaal geen paraplu mee te nemen!

We wandelen via de lange Avenida Larco naar het historische centrum en de Plaza Mayor, waar Pizarro ooit de stad stichtte. Aan bezienswaardigheden geen gebrek: de kathedraal, het aartsbisschoppelijke paleis, het stadhuis, het oude Casa del Oidor met zijn langgerekte groene balkon. En vooral het presidentiële paleis, waar elke middag de aflossing van de wacht plaatsvindt, een ceremonie die eindigt met het beroemde El Condor Pasa. Opmerkelijk is het Justitiepaleis: het werd in 1921 gebouwd voor de honderdste verjaardag van de onafhankelijkheid van Peru en is een kopie van het Brusselse Justitiepaleis, maar dan kleiner en zonder koepel.

3.400 M – DE RODE STAD

Het vliegtuig naar Cuzco tilt ons over het hoogste deel van de Andes, alvorens letterlijk naar beneden te duiken en, weliswaar nog altijd op 3.400 m hoogte, te landen op de uitlopers van de Cordillera Oriental. Vanuit de lucht is meteen duidelijk waarom Cuzco de rode stad wordt genoemd. We kunnen ons de verrukking van de Spanjaarden al inbeelden toen ze de Incahoofdstad ontdekten: een fijnmazig net van geplaveide straten en indrukwekkende tempels, rijkelijk versierd met goud – volgens de Inca’s de tranen van de zon – en zilver – de tranen van de maan.

Cuzco was een van de mooiste steden van de Nieuwe Wereld. “De Inca’s hechtten veel meer waarde aan sommige schelpen dan aan edelmetalen en begrepen de hebzucht van de Spanjaarden dan ook niet “, vertelt onze gids. Nadat ze het goud en het zilver hadden geroofd, braken de conquistadores de tempels en paleizen van de Inca’s af en bouwden er kerken op.

Waar ooit het paleis van de achtste Incaheerser stond, verrees een kathedraal met een schitterend interieur. De 380 schilderijen aan de muren werden geschilderd door de School van Cuzco, maar een Italiaanse schilder leerde de Inca’s de typische renaissancetechnieken aan. Sommige details verraden dat ze van de hand van de Inca’s zijn: zo ligt op de tafel van het Laatste Avondmaal een mango en staat er een schaal met een cavia. Christus wordt hier vergeleken met de zonnegod, Maria met Pachamama of Moeder Aarde.

De sfeer op de Plaza de Armas is ronduit betoverend: wanneer de avond valt, is het met somptueuze kerken, paleizen en kloosters omzoomde plein stemmig verlicht. Ook de Coricancha, de voormalige zonnetempel, maakt indruk. Daar blijven nog enkele muren met enorme, naadloos op elkaar aansluitende stenen van over, vandaag de fundamenten van het door de Spanjaarden gebouwde Santo Domingo-klooster.

3.000 M – DE ALTIPLANO

Cuzco is de ideale uitvalsbasis om de Valle Sagrado te verkennen, de heilige vallei van de Inca’s, met talloze archeologische sites, zoals Tambomachay of Sacsayhuamán, een burcht opgetrokken uit kolossale rotsblokken. Op de altiplano – de Andeshoogvlakte die hier en daar met de 4.000 m flirt – liggen afgelegen dorpjes, zoals Chinchero, die zo weggelopen lijken uit een western. Het kerkje is rijkelijk versierd met muur- en plafondschilderingen. Op zondagvoormiddag wordt hier een mis in het Quechua opgedragen. De varayocs – een soort burgemeesters – gaan dan gekleed zoals hun Incavoorouders.

We zetten onze tocht verder richting Maras en houden onderweg halt voor een verrassend spektakel. Ingebed in de bergflank fonkelen duizenden witte vlekken. Het zijn de 3.500 zoutpannen die worden gevoed door een zoute rivier. Honderden gezinnen verdienen hun brood met het handmatig oogsten van de kostbare, lichtroze kristallen, net zoals hun voorouders dat al lang voor de Incabeschaving deden.

2.400 M – MACHU PICHU

Het traject om de verloren Incastad Machu Picchu te bereiken, is een avontuur op zich. Eerst nemen we de trein, daarna volgt de klim naar boven – met de bus of te voet – via een duizelingwekkende weg die langs de bergflank slingert. Hier speelt zich bijna elke ochtend een identiek tafereel af: de nevel onttrekt de site volledig aan het oog, tot de wolken plots oplossen en de verloren Incastad langzaam zichtbaar wordt. Machu Picchu ligt tussen twee enorme kegelvormige rotsformaties en is omgeven door woud. Beneden in het ravijn meandert de Urubamba-rivier. Het landschap is zo adembenemend dat je hier vanzelf stil wordt. De gigantische muren, terrassen, trappen en taluds boetseren de steile rotsen en lijken er tegelijk het natuurlijke verlengstuk van.

Over de functie van Machu Picchu lopen de meningen uiteen. Was het een religieus complex waar enkel priesters woonden? Een keizerlijke residentie? De ultieme Incahoofdstad? We weten er niet veel van, enkel dat de Spanjaarden Machu Picchu niet kenden omdat de Inca’s de stad nog voor de Conquista hadden verlaten.

4.000 M – HET RIETVOLK

Geen betere manier om vanuit Cuzco naar het Titicacameer te reizen dan met de trein. Een fantastische dagrit over de altiplano, met slechts een enkele surrealistische halte op bijna 4.330 m hoogte, even hoog als de hoogste Alpen. Want daar staat de La Raya-kapel, beroemd door de film Le Grand Bleu (The Big Blue, Luc Besson, 1988). Naast de kapel enkele lama’s en een marktje. Wanneer we door Juliaca rijden en aankomen in Puno, tuft de trein letterlijk tussen de huizen en mensen door. Marktkramers hebben stalletjes opgezet tot vlak tegen en zelfs tussen de sporen. Ze halen snel de luifels weg om die meteen weer open te klappen zodra de laatste wagon voorbij is gereden. We bevinden ons andermaal op bijna 4.000 m en naderen het meer, een overblijfsel van een reusachtige prehistorische zee, waarvan het zout naar lager gelegen meren – de beroemde salares – is gezakt.

De meest authentieke manier om het Titicacameer te ervaren, is een verblijf bij een Aymara-familie. De Aymara wonen op het meer, op drijvende eilanden van totora-riet. Als je aan ‘land’ gaat op de drie meter dikke laag van gevlochten rietstengels, voelt het alsof je op een matras stapt. Alles – de huisjes, de meubels, de boten... – is hier gemaakt van riet. Er wonen 2.500 mensen en hun leven draait rond het meer. Ze kweken forellen en eenden, maar beoefenen ook allerlei ambachten. Wie dat wil, kan een of meerdere nachten op zo’n kunstmatig eiland tussen meer en hemel verblijven en even proeven van het merkwaardige bestaan van dit rietvolk.