Wakker worden met een houten kop
Hoofdpijn, hartkloppingen, misselijkheid... Na een avondje stevig doorzakken volgt vaak een beroerde dag!
De onaangename gevolgen van een avondje stevig doordrinken duiden we meestal aan met een kater. Al hoor je ook wel haarpijn en kelderkoorts. Hoe je het fenomeen ook noemt, aangenaam is het geenszins: je hebt bonkende hoofdpijn, hartkloppingen, een droge mond, je maag is overstuur, je slaagt er amper in om je te concentreren... Naar de reden van al die ellende is het niet lang zoeken, maar over het mechanisme achter zo’n kater is nog vrij weinig geweten. Ook al omdat de wetenschappelijke research lange tijd nauwelijks aandacht had voor deze kwestie.
Geen gewenning
“Het zou best kunnen dat zelfs wat we nu al weten nog niet helemaal correct is”, aldus dokter Bernard Dor, huisarts en alcoholdeskundige. “De meest aannemelijke fysiologische verklaring voor je hoofdpijn is hoe dan ook uitdroging door alcohol, want die werkt vochtafdrijvend.” Dehydratie speelt zeker een rol bij een kater, maar wellicht zijn er nog andere, nader te bepalen factoren in het spel, klinkt het bij het interuniversitaire team van Alcohol Hangover Research Group, die het fenomeen sinds een kleine tien jaar bestudeert. Deze onderzoekers stelden een aantal verrassende zaken vast: zo is een kater op zijn felst op het moment dat de alcohol en de stofwisselingsproducten ervan het lichaam verlaten. En bij chronische drinkers en fuifnummers slaat de kater harder toe dan bij wie zich slechts sporadisch een stuk in zijn kraag drinkt. Echte drinkebroers worden er dus niet immuun voor, integendeel zelfs!
Nog lang niet alle factoren die voor een kater zorgen zijn doorgrond.
Of je een kater krijgt en hoe fel die te keer gaat, hangt uiteraard af van de hoeveelheid ethanol die je binnenkrijgt, maar ook van wat je drinkt. Bij gelijke hoeveelheden alcohol veroorzaken wijn en (vooral) sterkedrank vaker een stevige kater dan bier. Dat heeft te maken met de aan- of afwezigheid van bijproducten van de distillatie, zoals methanol, of van bepaalde substanties die voorkomen in gegiste planten(delen). De volgorde waarin je alcoholhoudende drankjes achterover slaat, lijkt dan weer niet de minste impact te hebben. Bier na wijn geeft venijn. Wijn na bier geeft plezier. Die spreuken kloppen dus niet.
De hoofdpijn even terzijde gelaten, vallen sommige day-after-symptomen wel makkelijk te verklaren. Neem nu misselijkheid. “Wie na een avondje stevig doorzakken misselijk is, heeft het vaak over een levercrisis, maar de lever uit zijn ongenoegen nooit op die manier”, licht Bernard Dor toe. “Alcohol brandt. Op het moment dat je die binnenkrijgt, neem je dat vaak minder goed waar, maar daags nadien kan je wel last hebben van een branderig gevoel en gastritis. Die kan op haar beurt leiden tot misselijkheid en zelfs braken.”
Van alcohol is ook geweten dat die de bloeddruk doet schommelen en de hartslag verhoogt. “Heb je echt te diep in het glas gekeken, dan kan je het gevoel hebben dat je hart sneller slaat”, geeft de alcoholdeskundige nog mee. “Op zich meestal onschuldig, al kan een erg hoog alcoholpercentage in het bloed zeker leiden tot intermittente of chronische voorkamerfibrillatie. Als het fenomeen aanhoudt, is het dus opletten geblazen. Ga naar de dokter, want het risico op een hersenembolie is niet onbestaande.”
Wel verzadigd, niet gefrustreerd
Omdat de mechanismen achter een kater vandaag nog onvoldoende gekend zijn, bestaat er ook nog geen doeltreffende behandeling. Wil je geen kater, dan moet je dus vroeger in het proces ingrijpen. “De beste manier om een kater te vermijden is jezelf een limiet opleggen, rekening houdend met de duur van het feestje”, beaamt Bernard Dor. “Met redelijk bedoel ik hooguit vier glazen. En na elk glas alcohol drink je best een groot glas water of frisdrank. Op die manier krijg je qua volume toch een verzadigd gevoel. Dit is de beste manier om enerzijds niet te veel te drinken en anderzijds niet met een gevoel van frustratie te zitten.”
Krabt er ’s anderendaags ondanks alles toch een kater aan je schedel, drink dan veel water en wacht geduldig tot hij weer opstapt. En wellicht neem je jezelf dan voor je nooit meer te laten vangen...
Ouder worden heeft z’n voor- en z’n nadelen
Volgens een artikel in de Britse publicatie Alcohol & Alcoholism wordt een kater beter verdragen naarmate je ouder wordt, al is het maar omdat het aantal momenten waarop je stevig doorzakt zeldzamer wordt. Daar staat tegenover dat je lichaam met de leeftijd vatbaarder wordt voor dronkenschap. “Je lichaam bestaat uit een magere massa – vooral spieren – en een vette massa”, legt Bernard Dor uit. “Zelfs als je niet bijkomt, neemt je vette massa met de jaren toe, terwijl je spiermassa krimpt. Alcohol lost niet op in vet. De alcohol zal zich dus over een beperkte ruimte verspreiden, waardoor de alcoholconcentratie sneller stijgt.” Qua impact op je neuronen wordt alcohol drinken dus giftiger, vooral omdat je cognitieve functies er met de leeftijd vaak sowieso al wat op achteruitgaan.