Toxisch liefdesverdriet: “Mijn ex werd een obsessie”

Niet iedereen herstelt vlot van een relatiebreuk. Waarom is de weg voor sommigen lang en moeilijk? En wat doe je als liefdesverdriet je hele leven overneemt? “Ik probeerde haar anderhalf jaar tevergeefs terug te winnen.”

Na een pijnlijke relatiebreuk stortte Erik zijn wereld in. “Twaalf jaar lang waren Sara* en ik als yin en yang. We deden alles samen: reizen, sporten, weggaan met vrienden,… Ik geloofde 100 procent dat ze de vrouw van mijn leven was.”

“Midden 2023 verbrak ze onze relatie”, vertelt hij. “Een donderslag bij heldere hemel. Oké, ik was professioneel de weg kwijt en mijn moeder stierf dat jaar. Daardoor was ik waarschijnlijk niet de beste versie van mezelf. Toch begreep ik er niets van. Enkele maanden voor de breuk gingen we nog samen een huis bekijken. Op dat moment, zo bleek achteraf, bedroog ze me al met een andere man.”

Erik wist geen blijf met zijn verdriet. Hij probeerde haar anderhalf jaar tevergeefs terug te winnen. “Het voelde alsof mijn hele toekomst afhing van Sara. Hoe kan je de draad opnieuw opnemen als de centrale figuur in je leven er niet meer is en je niet meer wil? Ik wist het niet.”

(Ab)normale ontreddering

Wat als een verloren liefde je bestaan langdurig on hold zet? Hoe ga je daarmee om? Amerikaans psychologe Dr. Cortney Sonderlin Warren verricht onderzoek naar de oorzaken en impact van langdurig liefdesverdriet. Ze spreekt vanuit onderzoek én ervaring. “Ook mijn ex voelde als een obsessie, een verslaving zelfs”, aldus Warren. In haar boek ‘Afkicken van je ex’ vertelt ze hoe ze jarenlang worstelde met allesoverheersend verdriet na een relatiebreuk. “Ik voelde me leeg, bleef verlangen naar contact en klampte me vast aan herinneringen. Afstand nemen leek onmogelijk.”

“Ontreddering na een relatiebreuk is normaal”, stelt ze gerust. “Bijna iedereen maakt het mee. Bijna iedereen raakt er ook weer bovenop. Maar bij sommige mensen duurt dat veel langer dan gemiddeld, of voelt de pijn om het verlies ondraaglijk intens. Toxisch liefdesverdriet staat voor een vicieuze cirkel van blokkerende emoties en gedachten. Je denkt op elk moment van de dag aan je ex en/of ervaart een onverzadigbaar verlangen naar contact. Sommige mensen houden voortdurend hun gsm in de gaten in de hoop dat hun ex een berichtje stuurt. Anderen volgen obsessief sociale media of ze herbeleven steeds dezelfde herinneringen. Je ziet vaak ontwenningsverschijnselen, vergelijkbaar met wat verslaafde mensen voelen als ze stoppen met alcohol of drugs. Denk aan slapeloosheid, angst, stemmingswisselingen en huilbuien.”

Warren: “Verliefdheid verandert een reeks neurotransmitters in de hersenen, waaronder het niveau van dopamine en serotonine. Dat zorgt voor gevoelens van euforie. Na een breuk hapert dat mechanisme. Maar je hersenen blijven wel hunkeren naar wie of wat je een roes gaf. Net zoals bij middelenverslaving verlangen mensen met toxisch liefdesverdriet naar een verlichting van die symptomen. Ze zoeken hun ex-partner opnieuw op, wat tot pijnlijke confrontaties leidt. Of ze geven zich over aan zelfdestructief gedrag zoals roken en drinken.”

Tegengif

Na zijn relatiebreuk dronk ook Erik heel wat alcohol. “Gelukkig nooit problematisch”, verduidelijkt hij. “Ik dronk pintjes toen ik ging stappen met vrienden. Meer dan aan alcohol had ik continu nood aan contacten en afleiding. Op elke sociale uitnodiging ging ik in. Ook hardlopen hielp me enorm. Ik liep bijna dagelijks, werd fitter en zag er beter uit. Daardoor voelde ik me ook beter. Na de breuk ging ik als een gek solliciteren en vond ik een fijne nieuwe job. Werken gaf me energie, het leidde af van het verdriet. Dat ik me professioneel en privé herpakte, was op zichzelf positief. Toch speelden er ook andere motieven. Door mijn leven opnieuw in handen te nemen, hoopte ik dat Sara zou terugkeren. Ik wilde tonen dat ik nog steeds dezelfde man was als de man waarop ze 13 jaar eerder verliefd werd. Op die manier blijf je een stukje in functie van de ander leven. En dat is niet zo positief.”

Dr. Sonderlin Warren: “Mensen met toxisch liefdesverdriet worstelen om hun eigen identiteit terug te vinden. Als je ‘zelf’ volledig samenviel met je relatie of je ex, is een nieuwe weg inslaan moeilijk. De kans op toxisch liefdesverdriet is niet per se groter na een langdurige relatie of een relatie waarbij kinderen betrokken waren. Wat wel meespeelt, is je persoonlijke hechtingsstijl en eventuele jeugdtrauma’s. Vaak hangen beide ook samen. Wie als kind veilige hechtingsfiguren miste, loopt meer kans om zich in latere relaties ongezond vast te klampen aan de ander. In zekere zin vult je partner het gat op dat je ouders sloegen. Een grote liefde voelt dan als een soort tegengif of oplossing voor wat je vroeger miste. De keerzijde is totale ontreddering als die liefde wegvalt. Bepaalde kernovertuigingen over relaties zoals ‘liefde is voorwaardelijk’ of ‘ik zal altijd verlaten worden’, kunnen dat gevoel van ontreddering nog versterken. Hetzelfde geldt voor idealiserende gedachten. Wie oprecht gelooft dat iemand ‘de enige ware’ is, voelt zich na een breuk sneller verloren en verdoemd.” Dr. Warren komt tot haar punt: “Persoonlijke kwetsbaarheden, hoe je de relatie ervoer en de mate waarin je je afhankelijk voelde van je partner bepalen je gevoeligheid voor toxisch liefdesverdriet.”

Geborgenheid

Erik zocht en vond professionele hulp bij Hester Schaart, een liefdesverdrietpsycholoog. “Dankzij haar begreep ik waarom de breuk me zo onderuit haalde. In mijn jeugd moest ik al snel mijn plan trekken en belangrijke beslissingen zelf nemen. Als kind spartelde ik daar vrij vlot door. Als volwassene leidde het tot een sterk verlangen naar geborgenheid. Ik hou er enorm van om in een warm nest thuis te komen of om gezellig samen te gaan slapen. Sara kwam daaraan tegemoet. Toen ze de relatie stopzette, crashte ik omdat die geborgenheid wegviel. De behoefte eraan was zo sterk dat ik haar idealiseerde. Minder mooie karaktereigenschappen zag ik niet. Voor mij waren zij en onze relatie perfect. Wat niet zo was natuurlijk. Maar ik keek door een bepaalde bril, ook vanuit mijn persoonlijke hechtingsstijl.” 

Na een lang rouwproces en therapie vond Erik zichzelf terug. “Ik zie opnieuw een toekomst zonder haar. Daar was moed voor nodig en de intentie om aan mezelf te werken. Me durven richten op persoonlijke doelen, los van haar, is allesbehalve makkelijk. Maar het moest, want het leven gaat verder. Vandaag kies ik bewust voor zaken die mij plezier en energie geven. Sporten, vrienden zien, muziek en m’n job. Bekijk het als een sneeuwbal die begint te rollen. Hoe beter je voor jezelf zorgt, hoe sterker je basis. En dan kan je opnieuw tegen een stootje. De laatste maanden groeide mijn vertrouwen. Ik klamp me niet langer vast aan één persoon of relatie. Wel aan de liefde zelf. Ik mis de geborgenheid uit mijn stukgelopen relatie enorm. Tegelijk weet ik dat ik die ook bij iemand anders kan vinden.”

*Sara is een schuilnaam