Nieuw Mantelzorgplan in de kijker
23 juni is de Dag van de mantelzorg. Verschillende erkende mantelzorgverenigingen pleiten voor meer (h)erkenning. Vlaams minister Hilde Crevits heeft een nieuw Mantelzorgplan klaar om mantelzorgers op lange termijn meer te ondersteunen en te begeleiden.
Mantelzorgers zijn geen professionele hulpverleners en geen vrijwilligers, maar nemen wel een belangrijke en onmisbare rol op in de zorg en ondersteuning voor een naaste die ziek, psychisch kwetsbaar of hulpbehoevend is. Zo ondersteunen ze een partner, een ouder, een kind, een broer of zus, een vriend of buur. De zorg die mantelzorgers – jong én oud – opnemen, varieert van helpen met boodschappen, maaltijden en wassen, tot het bieden van mentale steun. Ze doen dit vaak uit noodzaak, maar vooral uit liefde. Mantelzorgers worden niet voor niets de stille helden van de zorg genoemd. De Dag van de Mantelzorg is de ideale gelegenheid om hen in de bloemetjes te zetten, maar ook om stil te staan bij de ondersteuning die er momenteel bestaat en die er in de toekomst zal zijn.
Lees ook: Mantelzorg gebeurt steeds vaker in groep
Nieuw Mantelzorgplan
Naast (h)erkenning is er een grote nood aan betere ondersteuning en begeleiding van mantelzorgers. Tot enkele jaren geleden was er in Vlaanderen geen geïntegreerd mantelzorgbeleid. Het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn (VIVEL) voerde – in samenwerking met onderzoekers verbonden aan de Academie Voor De Eerste Lijn, mantelzorgers zelf, maar ook met experten uit verschillende domeinen zoals werk en onderwijs – onderzoek naar hoe een Vlaams Mantelzorgbeleid eruit zou moeten zien.
Het onderzoek leidde tot een aantal beleidsprioriteiten die op hun beurt geleid hebben tot het Vlaams mantelzorgplan 2022-2024 van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits. Er wordt daarbij sterk ingezet op het betrekken van verschillende beleidsdomeinen en -niveaus. Met het engagement van een brede waaier aan betrokken partners streeft men naar brede implementatie en maatschappelijk draagvlak voor het nieuw Vlaams mantelzorgbeleid.
De uitwerking van het plan ligt in handen van het Vlaams Mantelzorgplatform en het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg. Er werd 1 miljoen euro aan relancemiddelen geïnvesteerd om de komende twee jaar hoofdzakelijk op volgende pijlers te werken:
1. Mantelzorgbeleid op het werk
Eén op drie Vlamingen is mantelzorger, en zeven op tien combineert dit met een job. De kans is dus groot dat minstens één van jouw collega’s geconfronteerd wordt met deze evenwichtsoefening. Dit project sensibiliseert onder andere werkgevers en personeelsdiensten om aandacht te hebben voor mantelzorgers op de werkvloer. Naast infosessies en opleidingen worden ‘A tot Z’-begeleidingstrajecten ontwikkeld, dat werkgevers ondersteunt bij het installeren van een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.
2. Mantelzorgondersteuning bij scharniermomenten
Scharniermomenten in de zorg, zoals een opname in een ziekenhuis of woonzorgcentrum, zijn ook voor de mantelzorger ingrijpende momenten. Toch worden ze op deze cruciale momenten, wanneer ze met veel vragen zitten, vaak vergeten. Dit project wil zorgprofessionals sensibiliseren en de tools aanbieden om mantelzorgers zoveel mogelijk te betrekken bij het zorgproces en beslissingen over de zorg van hun naaste.
3. Jonge mantelzorgers
Jonge mantelzorgers moeten net als andere jongeren kunnen deelnemen aan alle facetten van het leven. Er wordt in dit project ingezet op sensibilisering en het uitrollen van projecten in het onderwijs, waardoor jonge mantelzorgers in deze dagelijkse context beter (h)erkend en ondersteund worden. Via sensibiliseringscampagnes vergroot men de zichtbaarheid van jonge mantelzorgers in de maatschappij.
4. Psychologische begeleiding bij mantelzorgers
Mantelzorgers zijn de stille helden van de zorg. Vaak iets té stil. Ze schenken hun aandacht aan de noden van de degene voor wie ze zorgen en zien dat als vanzelfsprekend, maar ook hun draagkracht kent zijn grenzen. Dit project sensibiliseert rond de bespreekbaarheid van psychische noden bij mantelzorgers en voorziet in laagdrempelige vormen van psychosociale ondersteuning.
5. Optimalisatie van de website mantelzorgers.be
Mantelzorgers zien niet langer het bos door de bomen van verlofstelsels, premies en statuten dat verspreid zit over verschillende instanties. Met de vernieuwing en promotie van de website www.mantelzorgers.be, wordt voorzien in een centraal informatiepunt dat basisinformatie rond mantelzorg toegankelijk en helder bundelt.
Mantelzorgverlof
Op de website www.mantelzorgers.be vind je onder ‘Mantelzorg en werk’ de verschillende mogelijkheden om je werk even op een lager pitje te zetten om mantelzorg te kunnen geven. Er bestaan al langer vormen van tijdskrediet of loopbaanonderbreking. Een paar jaar terug werd het specifieke mantelzorgverlof in het leven geroepen.
Wil je een tijdje minder werken, bijvoorbeeld om je ouders bij te staan, dan kan je mantelzorgverlof nemen. Dit kan voor loontrekkenden, contractuele personeelsleden van de publieke sector en statutair personeel van de federale overheid en het personeel van de autonome overheidsbedrijven. De reglementering van het verlof voor mantelzorg is niet automatisch van toepassing op statutaire personeelsleden van de deelstaten. Het bevoegde gewest of de bevoegde gemeenschap moet eerst het verlof voor mantelzorg in zijn of haar eigen reglementering opnemen. Als je dus statutair bent bij een administratie of overheidsdienst die afhangt van een gewest, een gemeenschap, een lokaal bestuur, een provinciaal bestuur of het onderwijs, neem dan contact op met de overheid waarbij je werkt, om te weten of je recht hebt op mantelzorgverlof. Als dat het geval is, kun je onderbrekingsuitkeringen krijgen van de RVA aan dezelfde voorwaarden als de andere werknemers.
Je kan mantelzorgverlof nemen om een familielid bij te staan, maar het mag ook voor andere personen. Je moet niet via een geneesheer aantonen dat de persoon bijstand nodig heeft, bovenop de professionele hulp van een geneesheer. Je moet wel aantonen dat je erkend mantelzorger bent. Je doet een erkenningsaanvraag via een verklaring op eer bij jouw ziekenfonds dat hierover een beslissing neemt.
Om recht te hebben op mantelzorgverlof is er geen anciënniteitsvoorwaarde. Maar wel een tewerkstellingsvoorwaarde. Wil je een halftijdse of 1/5 onderbreking, dan moet je tevoren voltijds gewerkt hebben. Wil je een volledige onderbreking, dan is er geen tewerkstellingsvoorwaarde.
Over heel je beroepsloopbaan mag je als werknemer maximum 6 maanden volledige onderbreking nemen of maximum 12 maanden als je halftijds of 1/5 onderbreekt. Maar per zorgbehoevende persoon mag je ofwel 3 maanden voltijds, ofwel 6 maanden halftijds of 1/5 onderbreken. Je mag de 3 maanden voltijds per zorgbehoevende persoon opsplitsen in periodes van 1 maand of een veelvoud. De 6 maanden halftijds of 1/5 mag je opsplitsen in periodes van 2 maanden of een veelvoud.
Je kan een uitkering van de RVA krijgen voor de dagen die je niet werkt.
Info: www.rva.be