Een instrument bespelen, met verf aan de slag gaan, danspassen oefenen… of zelfs een videogame spelen; het lijkt ontspanning, maar je hersenen zijn intussen hard aan het werk. Een internationale studie toont aan dat creatieve bezigheden helpen om de hersenen langer jong te houden. Creativiteit blijkt daarmee een verrassend krachtig wapen tegen mentale veroudering.
Dat creatieve hobby’s goed zijn voor het brein is geen buikgevoel meer. In oktober 2025 publiceerde een internationaal onderzoeksteam van het Global Brain Health Institute baanbrekende resultaten in Nature Communications. Voor het eerst werd het effect van creatieve activiteiten op de hersenen ook objectief gemeten.
Brain clocks?
De onderzoekers volgden ruim 1.400 mensen uit 13 verschillende landen. Sommigen waren al jaren creatief bezig — van tango dansen tot schilderen of muziek maken — anderen hadden hun hobby pas recent ontdekt.
Verbeteren van de neuronale connectiviteit
Creatieve activiteiten zoals muziek, dans, beeldende kunst of strategische videogames stimuleren onze hersenverbindingen die het meest kwetsbaar zijn voor veroudering.
Met geavanceerde hersenscans en geheugentests bekeken de wetenschappers niet hoe oud de deelnemers waren op papier, maar hoe oud hun brein zich gedroeg. Dat gebeurde met zogeheten ‘brain clocks’ of hersenkalenders: modellen die de biologische leeftijd van de hersenen berekenen en die soms verrassend sterk afwijkt van de kalenderleeftijd.
Resultaten die doen prikkelen
De uitkomst liet weinig ruimte voor twijfel. Wie regelmatig creatief bezig was, bleek een brein te hebben dat zich jonger gedroeg dan zijn werkelijke leeftijd. Vooral hersengebieden die normaal het snelst achteruitgaan, bleken beter beschermd.
- Hippocampus: speelt een sleutelrol bij het geheugen.
- Prefrontale cortex: is betrokken bij plannen en beslissingen nemen.
- Pariëtale kwab: staat in voor aandacht en informatieverwerking.
Opvallend: je hoeft geen doorwinterde kunstenaar te zijn om positieve effecten te zien. Zelfs bij beginners volstond al een relatief beperkte inspanning.
Creativiteit voor een jonger brein
Om die effecten te meten maakten de onderzoekers gebruik van hersenkalenders. Dat zijn AI-modellen die op basis van hersenscans en andere neurologische metingen inschatten hoe oud een brein biologisch is. Ze vergelijken onder meer de structuur, de onderlinge verbindingen en de activiteit van het brein met die van duizenden andere mensen van verschillende leeftijden.
Die analyse leverde opvallende verschillen op tussen de deelnemers:
- Zo bleken de hersenen van tangodansers gemiddeld tot zeven jaar jonger dan hun kalenderleeftijd.
- Bij musici en beeldend kunstenaars ging het om een verschil van vijf tot zes jaar.
- Ook bij mensen die regelmatig videogames speelden was het effect duidelijk: hun brein was gemiddeld vier jaar ‘jonger’.
De juiste verbindingen leggen
Aanvullende simulaties met zogeheten ‘digitale hersenen’ laten zien wat er precies verandert. Creatieve activiteiten verbeteren de samenwerking tussen verschillende hersengebieden en zorgen ervoor dat neurale netwerken efficiënter werken. Anders gezegd: creativiteit houdt de ‘verbindingswegen’ in het brein open, waardoor informatie vlotter circuleert en het verouderingsproces wordt afgeremd.
Een nieuwe hollistische levensaanpak
Creatieve activiteiten verdienen volgens de onderzoekers een vaste plaats naast bewegen en gezond eten. Ze zijn toegankelijk, betaalbaar en helpen het brein jong en veerkrachtig te houden. Gezond ouder worden vraagt dan ook meer dan alleen medische zorg: ook creativiteit, kunst en spel spelen een sleutelrol. Er zijn talloze manieren om via creativiteit aan je hersengezondheid te werken — aangepast aan je eigen interesses en mogelijkheden.
