Gezwollen voeten of armen? Zo herken je de triggers van lymfoedeem

Gezwollen enkels of dikke armen wijzen er meestal op dat vocht zich onderhuids opstapelt omdat je lymfesysteem er niet in slaagt dat voldoende af te voeren.  Met een stijgend kwik neemt dat probleem toe. Niet toevallig, want warmte is één van de vele triggers van lymfoedeem.  

Lymfoedeem kan het gevolg zijn van heel uiteenlopende oorzaken. Zo kan het een aangeboren probleem zijn door een slecht functionerend lymfestelsel maar ook schade aan het lymfestelsel door een trauma, infectie, een slechte doorbloeding of een operatie kunnen aan de bron liggen. Hartfalen en spataders kunnen een vlotte drainage van het lymfevocht eveneens in de weg staan. Veruit het meest bekend is lymfoedeem ten gevolge van een kankerbehandeling zoals radiotherapie of een ingreep waarbij het weghalen van lymfeknopen voor een dikke arm, been of buik kan zorgen.

De wegen van het lymfestelsel

Bij lymfoedeem stapelt onderhuids lymfevocht zich op in de bindweefsels van bijvoorbeeld armen en benen. Normaal wordt dat vocht afgevoerd door ons lymfestelsel, dat je enigszins kan vergelijken met het netwerk aan bloedvaten in ons lichaam. Terwijl de bloedvaten zuurstofrijk bloed aan- en vervolgens afvoeren via een gesloten systeem van bloedvaten of aders, is het lymfesysteem uitsluitend gericht op het afvoeren van vocht en afvalstoffen uit de weefsels. Dat start vanuit de fijne haarvaatjes in de organen en gaat vervolgens richting de lymfebanen omhoog.

Onderweg passeert het lymfevocht langs lymfeknopen, een soort zuiveringsstations die afvalstoffen, virussen en bacteriën in dit lymfevocht, onschadelijk maken. Je lymfestelsel is dus een belangrijke handlanger voor je immuunsysteem. Wanneer dat vocht langer blijft staan en zich ophoopt, verhoogt dat dan ook de kans op infecties.

Wat kan zwelling triggeren?

Warmte

Wanneer de temperaturen crescendo gaan, neemt het aantal klachten over gezwollen voeten of armen toe. Door de warmte gaan de bloedvaten uitzetten en is er ook minder ruimte voor het afvoerende lymfestelsel. Zeker bij warm weer is het erg belangrijk om een compressiekous aan te trekken om zwelling af te houden. Kies ook best voor een douche in plaats van een warm bad, omdat hierbij ook extra vocht kan binnendringen.

Zon en stress

Lymfoedeem maakt ook je huid extra gevoelig voor de zon. Vandaar dat wordt aanbevolen om schaduw op te zoeken, of de huid te beschermen met kleding of in te smeren met een sunblock zonnecrème. Ook stress is een gekende uitlokker van lymfoedeem.

Overgewicht

Overgewicht kan lymfoedeem activeren omdat je lymfestelsel niet meegroeit als je zwaarder wordt. Het krijgt bovendien extra werk op de plank om al dat vocht te draineren. Omgekeerd kan afvallen helpen om dat tegen te gaan.

Eigenaardig genoeg helpt voldoende water drinken ook. Een lichaam dat weinig vocht binnenkrijgt, gaat immers nog meer vocht vasthouden. 

Spataders

Wanneer de kleppen in de aders niet naar behoren werken zoals bij spataders kan bloed zich ophopen, wat leidt tot een verhoogde druk en meer kans op vochtlekkage en dus zwelling naar de omliggende weefsels.

Langdurig zitten of staan

Dit kan de bloed- en lymfevochtcirculatie belemmeren wat zeker in de benen en voeten tot vochtophoping kan leiden. Regelmatig opstaan en even een rondje stappen helpt om die doorstroming te bevorderen. Ook belangrijk tijdens (langere) vliegreizen.

Medicatie

Bepaalde geneesmiddelen (oa. bloeddrukverlagers, ontstekingsremmers, corticoïden) kunnen als bijwerking zwelling geven. Kaart het aan bij je arts als je hier klachten van ondervindt.