Hoe de vergrote prostaat weer klein krijgen

Geen enkele man ontsnapt aan een goedaardige groei van de prostaat. Wanneer dit uitmondt in allerhande plasklachten, laat je je best zo snel mogelijk onderzoeken. Deze problemen verdwijnen nooit vanzelf maar vallen wel prima te behandelen.

Bij elke man gaat de prostaat vanaf 40 jaar stilaan toenemen in volume. Waarom dat precies gebeurt is nog steeds een raadsel. Net zoals waarom dat bij de ene sneller gebeurt dan bij de andere. Vermoedelijk spelen de mannelijke hormonen een rol, naast andere factoren.

Wel klachten

Anders dan bij prostaatkanker waarvan je niets voelt, kan zo’n vergrote prostaat wel een combinatie van klachten geven doordat hij de urinebuis vernauwt. De meest bekende zijn ’s nachts moeten opstaan om te plassen, moeite om te starten, valse aandrang voelen, nadruppelen, een zwakke of onderbroken plasstraal of het gevoel dat je je blaas niet volledig kan legen. Een keer per nacht je bed uit om te plassen is nog normaal maar van zodra je drie keer of meer moet opstaan, moet je het probleem onder ogen zien. Vaak merken de partners van de mannen eerst de signalen op doordat veelvuldig opstaan of aan de urinevlekken door het nadruppelen. “Om een zwakkere plasstraal te herkennen moet je je plas een beetje timen. Een blaas van 300 milliliter moet je in minder dan een minuut kunnen leegplassen,” vertelt uroloog prof. Piet Hoebeke (UZ Gent).

Wat het complex maakt is dat niet alle plasklachten louter te reduceren vallen tot een vergrote prostaat, die de weg van de urinestroom blokkeert. “Met de leeftijd functioneert ook de blaas en de hele waterhuishouding minder goed, waardoor de urineproductie die ’s nachts normaal moet stilvallen, toch blijft doorgaan. Ook extra vochtopstapeling bevordert de plasklachten, net als het gebruik van bepaalde medicatie (psychofarmaca).”

Rectaal onderzoek

Omdat het proces zich langzaam voltrekt, worden klachten van prostatisme door heel wat mannen lang getolereerd of geminimaliseerd. Ook het taboe blijft overeind. “Veel mannen associëren een prostaatbehandeling onterecht met een bedreiging voor hun seksleven, terwijl we in een vroeg stadium de symptomen net beter kunnen aanpakken en schade aan de blaas kunnen voorkomen. Want er zijn wel degelijk risico’s aan verbonden aan een onbehandelde prostaatvergroting zoals plots helemaal niet meer kunnen plassen,” waarschuwt prof. Hoebeke. Een goedaardige prostaatvergroting opsporen is niet moeilijk. “Dat wordt vastgesteld aan de hand van een vragenlijst en een rectaal onderzoek waarbij de omvang van de prostaat wordt afgetast. Sommigen mannen zien daar tegenop maar dat gebeurt respectvol en pijnloos. Vaak volgt er ook een urinetest om een blaasontsteking uit te sluiten, aangezien dit gelijkaardige klachten geeft.”

Efficiënte behandelingen

Afhankelijk van de symptomen is een waaier aan therapieën mogelijk. Dat begint met waakzaam afwachten tot in laatste instantie chirurgie. Bij milde klachten kan die eerste aanpak in combinatie met levensstijl-adviezen volstaan. “Het valt immers niet te voorspellen hoe een prostaatvergroting evolueert en soms worden de lichte klachten niet erger. Belangrijk hierbij is om je vochtinname goed te spreiden over de dag en niets meer te drinken zo’n 2 uur voor slapengaan. Cafeïne en alcohol prikkelen de blaas en de urineproductie en worden daarom best beperkt. Pas ook je plasritueel aan door zittend en in twee tijden te plassen. Oefeningen voor de bekkenbodem bij de kinesitherapeut kunnen voor mannen heel zinvol zijn om zo het plassen beter te controleren. De bekkenbodem is immers het enige onderdeel van je waterhuishouding dat je bewust kan leren aansturen.”

Bij ergere klachten kan een medicatiekuur helpen zoals spierontspanners (alfablokkers). Die werken meteen in op de spieren rondom de prostaat zodat de urinestraal weer krachtiger wordt. “Dit heeft als bijwerking dat de zaadlozing achterwege blijft maar het heeft geen invloed op je orgasme of seksleven.” Deze middelen remmen wel de groei van de prostaat zelf niet af. Daarvoor kunnen klierverkleinende geneesmiddelen worden ingezet. Vaak worden beide middelen gecombineerd. “Alleen bij mannen met ernstige klachten of een zeer vergrote prostaat heeft deze aanpak weinig zin.”

In zo’n gevallen of wanneer plassen totaal niet meer kan, is een ingreep aan de prostaat nodig. “Bij zo’n operatie verwijderen we alleen prostaatweefsel dat in de weg zit. Het kapsel zelf blijft intact. Hiervoor bestaan verschillende technieken maar de standaard blijft de kijkoperatie via de plasbuis die volledig is terugbetaald. Het risico op impotentie of incontinentie is klein omdat we niet in de buurt komen van de zenuwen die dat aansturen, in tegenstelling tot bij een ingreep voor prostaatkanker.”