Meer dan 1 op 3 slachtoffers van zelfdoding is 65-plus, toch blijven ze uitgesloten van crisishulp

Naar aanleiding van de Werelddag Zelfmoordpreventie trekt de Vlaamse Ouderenraad aan de alarmbel over het hoge zelfmoordcijfer bij ouderen. In meer dan 1 op 3 gevallen van zelfdoding in Vlaanderen gaat het om iemand van 65 jaar of ouder.

Toch krijgen de netwerken geestelijke gezondheidszorg geen middelen om hun mobiele crisisteams open te stellen naar 65-plussers. Crisisteams zijn 24u/24u en 7/7 bereikbaar voor dringende psychische interventies, vaak in situaties met een hoog risico op zelfdoding. Aan die discriminerende situatie moet een einde komen, vindt de Vlaamse Ouderenraad.

Meer dan 1 op 3 slachtoffers is 65 of ouder

Zelfdoding bij ouderen is een sterk onderschat fenomeen. Dat blijkt uit cijfers van het Agentschap Zorg en Gezondheid. ‘In meer dan 1 op 3 gevallen van zelfdoding gaat het om een 65-plusser. Als we kijken naar 60-plussers, gaat het zelfs om bijna de helft van de slachtoffers, zo’n 44%’, zegt Nils Vandenweghe, directeur van de Vlaamse Ouderenraad.

Net zoals bij andere generaties is zelfdoding bij ouderen een complexe problematiek. Naarmate mensen ouder worden, worden ze vaak geconfronteerd met verlieservaringen, zoals het overlijden van een partner of het wegvallen van hun netwerk. Ook vragen over een waardig levenseinde werpen zich op.

Anderzijds kunnen fysieke klachten een rol spelen, zoals chronische pijn, ziekten of andere aandoeningen. Vaak speelt er een combinatie van die factoren, en een algemeen gebrek aan perspectief, hoop en zingeving. Bovendien blijft het taboe rond spreken over zelfdoding enorm groot, ook bij ouderen.

Ontoereikende hulpverlening

Ondanks de hoge sterftecijfers is er weinig aanbod aan geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. Beleidsmatig is er in 2010 gekozen om eerst in te zetten op volwassenen van 18 tot 64 jaar, en pas daarna te onderzoeken in hoeverre die netwerken uitgebreid kunnen worden, dan wel of er een apart netwerk met expertise rond 65-plussers moet komen. Intussen zijn we bijna 10 jaar verder, en blijft het wachten op concrete maatregelen.

Tot op heden blijven de mobiele crisisteams in de geestelijke gezondheidszorg dus enkel voorbestemd voor volwassenen van 18 tot 64 jaar. Daardoor kunnen 65-plussers en hun omgeving op crisismomenten geen beroep doen op gepaste hulp en psychologische begeleiding in de thuisomgeving. Voor hen is institutionalisering dan de enige optie, wat heel hoogdrempelig en lang niet altijd de beste oplossing is. Ook de multidisciplinaire teams die op langere termijn begeleiding bieden in de thuisomgeving, staan niet open voor 65-plussers.

Kenniscentrum Gezondheidszorg stelt afschaffing leeftijdsgrens voor

Recent bracht het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg een rapport uit over de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. In zijn advies wijst het Kenniscentrum op de mogelijkheid van crisisteams voor volwassenen, zonder leeftijdsgrens, aangevuld met gespecialiseerde teams voor de meer langdurige geestelijke ondersteuning van ouderen. Dit naar het voorbeeld van diverse andere Europese landen.

‘We begrijpen dat er tijd nodig is om de aanbevelingen rond de algemene geestelijke gezondheidszorg voor ouderen in de praktijk om te zetten. Maar voor de crisisbegeleiding zijn er sneller oplossingen nodig. We vragen minister De Block dan ook om snel middelen vrij te maken om de crisishulp open te stellen voor 65-plussers’, zegt Nils Vandenweghe.

Wie met vragen zit rond zelfdoding, kan terecht op de Zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be.