10 vragen over jicht
1. Wat is jicht?
Prof. Herman Mielants, reumatoloog, UZ Gent: Jicht is het ziektebeeld dat ontstaat als uraatkristallen in het kraakbeen neerslaan. Die ophoping veroorzaakt een hevige gewrichtsontsteking. Als die niet behandeld wordt, nemen de jichtaan- vallen toe en raken meer en meer gewrichten aangetast.
2. Hoe wordt jicht veroorzaakt?
Prof. H. M.: De oorzaak van jicht is een storing in de afbraak van purines. Purines zitten in de kern van lichaamscellen, komen vrij als de cellen worden afgebroken en worden dan omgezet in urinezuur dat op zijn beurt kan neerslaan in de vorm van uraatkristallen. Als er veel cellen worden afgebroken, kan een verhoogde aanwezigheid van urinezuur aanleiding geven tot een jichtaanval. De celafbraak kan optreden bij ziektes als leukemie of psoriasis, of bij de behandeling ervan, maar ook door chemotherapie of medicijnen. Of er kan een verhoogde celafbraak zijn door stress of na een operatie. Maar het urinezuur kan ook toenemen omdat de afvoer ervan niet goed gebeurt, bijvoorbeeld als de nieren niet goed werken. Dat noemen we secundair jicht. We spreken over primair jicht als de storing een genetische eigenschap is, d.w.z. als er problemen zijn bij de aanmaak van bepaalde enzymen. Verschillende enzymen kunnen een storing veroorzaken. Een ervan is geïdentificeerd omdat ze ontbreekt bij kinderen die aan het syndroom van Lesch-Nyhan lijden. Die patiëntjes krijgen als kind al jichtaanvallen.
3. Wat zijn de symptomen van jicht?
Prof. H. M.: Het eerste symptoom van jicht, een acute opstoot van artritis, is een zeer hevige ontstekingsreactie. Het gewricht wordt dan gekenmerkt door roodheid, zwelling, hinder in de beweging en veel pijn. Vooral ’s nachts, zodat u wakker wordt van de pijn. Een arts kan jicht vaststellen op basis van zo’n felle jichtaanval, van het feit dat die binnen de vijf dagen verdwijnt door medicatie, door het vinden van uraatkristallen in het gewrichtsvocht en door een hoge concentratie urinezuur in het bloed. Heel typisch zijn de tofi, dat zijn heel harde, maar pijnloze, knobbelvormige afzettingen van uraatkristallen aan het oor, op een ooglid, op een pees of in een slijmbeurs. Die zijn makkelijk te herkennen.
4. In welke lichaamsdelen kan jicht optreden?
Prof. H. M. : De helft van de gevallen komt voor ter hoogte van de grote teen, 30 procent in de knie. Jicht treedt minder op in de enkels en nog minder in het bovenste deel van het lichaam. Jicht ter hoogte van de heup komt heel zelden voor. Als men het over heupjicht heeft, is dat vaak een verkeerde benaming voor ischias, een aandoening die niets met jicht te maken heeft.
5. Hoe erg kan jicht worden?
Prof. H. M.: Een jichtaanval is bijzonder pijnlijk, zodat de meeste mensen een dokter raadplegen. Anderzijds zijn de tofi pijnloos en zijn er mensen die echt grote, zichtbare knobbels vertonen. Jicht kan uiteindelijk dodelijk zijn als het niet wordt behandeld. De uraatkristallen kunnen nierstenen vormen en die kunnen de nieren blokkeren, met alle gevolgen vandien.
6. Hoe kan een jichtaanval behandeld worden?
Prof. H. M.: In tegenstelling tot heel wat andere reumatologische aandoeningen kan jicht perfect behandeld worden. Bij een acute jichtaanval zijn er twee mogelijkheden. Een krachtige niet-steroïdale ontstekingsremmer doet de jichtaanval op vijf dagen tijd verdwijnen. Als dat niet werkt, gaat het niet om jicht. Daarnaast is er colchicine, dat specifiek op een jichtaanval werkt.
7. Kan je door een ander voedingspatroon een jichtaanval voorkomen?
Prof. H. M. : Jicht is de enige aandoening in de reumatologie waarbij voeding een rol speelt. Voeding met veel cellen kan dus een aanval uitlokken. Mensen die gevoelig zijn voor jichtaanvallen kunnen beter orgaanvlees als niertjes, lever, zwezerik en hersenen vermijden. Jichtpatiënten hebben meestal een storing in het vetmetabolisme waardoor onverbrande koolhydraten omgezet worden in triglyceriden, die ook weer jicht kunnen triggeren. Dus teveel koolhydraten en vet kunnen ook een aanval veroorzaken, net zoals alcohol. Een vaak voorkomend misverstand is dat jicht een gevolg is van alcoholmisbruik. Dat is dus niet zo. Alles laten waar je een jichtaanval kan van krijgen is moeilijk leefbaar. Geen orgaanvlees en niet overdrijven met alcohol is een goede raad. En wat er ook beweerd wordt: van geen enkel voedingsmiddel is bewezen dat het een jichtaanval kan voorkomen.
8. Kan jicht volledig genezen worden?
Prof. H. M.: Allopurinol is heel efficiënt tegen jicht en het pakt meteen de oorzaak van de ziekte aan. Die stof blokkeert het enzym waardoor purines in urinezuur worden omgezet. Daardoor breken de purines af tot een onschadelijke stof. Het is wel belangrijk om allopurinol door te nemen, ook als het middel aanvankelijk een jichtaanval uitlokt. Dat kan gebeuren omdat de stof urinezuur vrijmaakt uit de tofi. Afhankelijk van hoe lang jicht onbehandeld bleef, kan het even duren voor de neerslag verdwenen is.
9. Treft jicht ook vrouwen?
Prof. H. M.: Dik 90 procent van de jichtlijders zijn mannen. Bij vrouwen komt primaire jicht enkel na de menopauze voor. De meerderheid van de mensen met jicht heeft een hoge concentratie urinezuur in het bloed. Maar toch is het niet zo dat de combinatie van hoog urinezuur in het bloed en gewrichtsklachten automatisch betekent dat het om jicht gaat.
10. Is jicht erfelijk?
Prof. H. M.: De genetische factor is niet zo direct, in die zin dat het niet zo is dat je onvermijdelijk ook jicht krijgt als je vader het had. Maar er is wel een erfelijke factor bij primair jicht. De meeste jichtpatiënten lijden aan een vorm van primair jicht.
Ariane De Borger
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier