Beren kijken in de Finse taiga

Eindeloze wouden en prachtige meren, de Finse taiga heeft iets tijdloos. Ideaal voor wie één wil worden met de natuur. Wij trokken naar Kuhmo, een van de plekken in Europa waar de meeste bruine beren leven.

Gebarentaal is de volgende 18 uur de enige manier om te communiceren in onze piepkleine berenkijkhut. Voorzichtig draaien we de thermos met thee open en lopen doen we op onze tenen. Als we maar stil zijn, beren horen en ruiken immers als de beste. Koekjes, chocolade, een glas wijn, we zijn er helemaal klaar voor, want wakker blijven is de boodschap. Voor noodgevallen staat er één bedje, waarin we afwisselend kunnen slapen. Maar dat is de eerste uren niet aan de orde. Er beweegt veel in de Finse bossen, eekhoorns rennen van boom naar boom, een paar verdwaalde meeuwen zorgen voor wat animo. Ook andere vogels vliegen af en aan. Maar voorlopig geen beren. Onze camera’s zijn schietklaar en wij staan op scherp.

BINGO, BEREN!

In het oosten van Finland leven meer dan 1.500 bruine beren, vooral in de streek rond Kuhmo, bij de Russische grens. De kans om ze hier te zien is maximaal. Ze maken deel uit van de Finse Big Five, waartoe ook elanden, wolven, lynxen en veelvraten horen. Naar Kuhmo kom je dus vooral om dieren te spotten, maar ook de omgeving is uniek. De taiga is een omvangrijk, maar vooral ongerept woudengebied. Er is werkelijk geen mens te zien. De natuur lijkt er onaangeroerd. Tijdens de zomer, wanneer de middernachtzon regeert, verandert het licht voortdurend. De zon duikt slechts even onder de horizon, de maan wordt amper een kort gloriemoment gegund. Echt donker wordt het niet op dit meest noordelijke punt van onze reis. En het maximum uit die fotogenieke nachten halen is best vermoeiend.

Net als onze aandacht wat verslapt in de kijkhut, zien we in de verte iets bewegen. Al snel merken we het hoofd van een volwassen beer op. Plots zien we drie kleine beertjes als een speer een boom beklimmen. Als koala’s blijven ze aan de stam plakken, met een angstige blik in hun ogen. We durven nog amper te bewegen. Onze camera’s draaien op volle toeren, zelfs het klikken hebben we gedempt. Toch lijkt het alsof de moeder ons in de gaten heeft, ze kijkt een paar keer argwanend in de lens. We houden onze adem in wanneer ze dichterbij komt, want zo’n volwassen beer weegt meer dan 250 kilo. En volgens Sabrina, onze gids, kan ze agressief rea- geren wanneer ze met haar kroost op stap is. Iets wat vrij uitzonderlijk is, want meestal jagen beren alleen. We hebben dus geluk en zolang we in de hut blijven lopen we geen gevaar. Vooral de baby’s zorgen voor spektakel. Ze hebben alle drie een ander karakter, verlegen, brutaal en grappig. Moeder beer wordt steeds achterdochtiger en verdwijnt uiteindelijk met de kleintjes in haar kielzog het berkenbos in. Nog geen half uur later staan ze er weer, deze keer heel dichtbij. De speelse baby’s versus de bezorgde moeder zijn prachtig om te zien, het is volop genieten.

Daarna gebeurt er een hele tijd niks. Rond middernacht trekt er nog een beer voorbij, maar hij blijft op afstand. Tegen de ochtend poseert een veelvraat op een rots recht voor de hut. Een prachtig dier, tot we zijn tanden zien. Want ondanks zijn geringe grootte (maximaal een meter lang) valt een veelvraat zonder schroom elanden en beren aan. Zijn normale dieet bestaat uit knaagdieren en vogels en laat dat nu precies zijn waar dit exemplaar op uit is. Hij schiet er als een pijl vandoor, recht een boom in. Een eekhoorn zet het op een lopen. Einde spektakel. Om zes uur verlaten we behoedzaam onze hut.

Koken in openlucht, zelf zalm roken, slapen in een blokhut en na een sauna in een net iets te koud meer duiken. Na meer dan een week on the road lijkt het alsof we nooit anders gedaan hebben. In Kuhmo verblijven we voor het eerst in een hotel. We kijken uit op het uitgestrekte Lammasjärvimeer, een van de bijna 190.000 Finse meren. The Land of a Thousand Lakes, is dus een understatement van formaat. Ook hier volharden we in het mökki (authentiek Fins huisje) leven dat we ons al gedurende onze hele trip door Finland proberen aan te meten: onthaasten, buiten leven, sauna’s nemen, gezond eten, drinken en relaxen in een oneindig groen decor. De Finnen zelf doen dat het liefst in een houthakkershemd, ons lukt het gelukkig ook zonder.

Ook koffie zetten op een houtvuur hoort erbij, want de Finnen zijn naar eigen zeggen de grootste koffiedrinkers ter wereld. Op onze kamer zijn we enkel om te slapen. Al is dat verwaarloosbaar: niet alleen horen we geregeld een roedel wolven huilen, om twee uur ’s ochtends geven de vogels ook al hun eerste concert. De nacht is voorbij voor we eraan beginnen. Dat geeft ons wel alle tijd om te doen waar we zin in hebben: dieren spotten, kanoën, vissen, zwemmen en vooral genieten. De dagen lijken zich eindeloos aan elkaar te rijgen.

ELANDSAFARI

De volgende avond neemt Sabrina ons mee op elandsafari. Jaren geleden ruilde ze la douce France in voor de Finse taiga en daar heeft ze nog geen minuut spijt van. Als bioloog kent ze de dieren als geen ander en het wildlife in deze streek heeft voor haar nog weinig geheimen. Vermits de middernachtzon amper voor donkere momenten zorgt, is het fotojagen op elanden iets moeilijker. Ze zijn vooral ’s nachts actief. Bovendien hebben ze jongen en dan zijn ze een stuk behoedzamer. Maar ze moeten eten: de kans dat we ze spotten is dus reëel.

Een elandsafari verschilt niet van een andere safari: geen bruuske bewegingen maken, niet plots de deur van de jeep opengooien en vooral goed observeren.Intussen komen we te weten dat zowel de mannetjes als de vrouwtjes geweien hebben. Het dier met het grootste gewei staat het hoogst in de hiërarchie. Wanneer de mannetjes na de bronstijd hun gewei afgooien, is het even girlpower, tot de vrouwtjes ook dat van hen verliezen. Jammer, want het zijn soms echte kunstwerken, die vaak meer dan 20 kilo wegen. Elanden behoren tot de hertensoort zegt Sabrina nog, al zijn ze veel groter. Ze worden tot 2,2 meter.

We rijden rond op verlaten weggetjes, onze ogen doen overuren. Terwijl we genieten van de vreemde schemering, gunnen zon en maan amper het licht in mekaars ogen. Het duurt een hele tijd maar net als we willen opgeven en de nacht een nacht noemen, zien we plots twee elanden op de weg staan. Ze zijn even verbaasd als wij, waardoor we ze net lang genoeg kunnen observeren. Nog geen half uur later hebben we nog meer geluk wanneer een moeder met twee jongen ons voorbij loopt in het woud en we zelfs een mannetje mét gewei spotten. Missie volbracht.

Intussen heeft de maan zich slechts even vertoond en komt op de terugweg naar het hotel de zon alweer op. Dat gaat gepaard met mist. We stoppen aan een moeras. Het eigenaardige licht tussen dag en nacht is adembenemend mooi. De nevel voegt er nog wat mysterie aan toe. Het lijkt op een schilderij. Nu gaan slapen zou zonde zijn.