Cuberdons, makarons,... Vanwaar plots die hype?

We kennen ze uit onze kindertijd, ze maken deel uit van ons onbewuste erfgoed. En plots staan ze weer in de spotlights. Wat maakt traditionele producten weer trendy?

In wezen is er niets veranderd: de cuberdons van vandaag zijn precies dezelfde als de neuzekes die we als kind voor één frank bij de kruidenier kochten. Het verschil? Cuberdons zijn nu hip, worden kunstzinnig verpakt en bestaan in allerlei varianten. Hetzelfde overkwam eerder al de makarons, de speculaas, enz. Maar hoe komt het dat een product plots weer volop in de belangstelling staat?

“Als we zouden kunnen voorspellen welk product veel bijval zal kennen, zouden we allemaal rijk zijn”, monkelt gastronomierecensent Carlo de Pascale. “Dat een product plots alom populair wordt, is niet zelden te danken aan een combinatie van factoren. En in tegenstelling tot wat we vaak denken, is het niet enkel een kwestie van marketing: die pikt vaak pas later in op een trend die door knowhow, mondtot-mondreclame en gastronomische recensies eigenlijk al een feit is.”

Van kameel tot bieslook

Hoe en waarom een bepaald product plots weer in de spotlights staat, blijft dus deels een mysterie, ook al zijn gastronomische modetrends zo oud als de gastronomie zelf. “Dat de elite met gerechten indruk wil maken op haar gasten, is een fenomeen van alle tijden. Nadien volgt de rest van de bevolking”, klinkt het bij Pierre Leclercq, voedingshistoricus en chefkok in het archeorestaurant van het Prehistomuseum in Ramioul. “In de Middeleeuwen werden er markten georganiseerd waar minder gegoeden de restjes van prestigieuze banketten konden kopen.”

In de loop der tijden maakten culinaire trends een voortdurende slingerbeweging tussen exotische producten – kameel was het toppunt van chic in het laat-Romeinse Rijk – en een terugkeer naar de bron. “Zo wou men in de 18de eeuw van de specerijen uit de Middeleeuwen af: de elite zweerde voortaan bij naturel, bij sauzen op basis van de geurige kruiden van het platteland. Beroemde chefs laten zich geregeld inspireren door volkse bereidingen en geven er een nieuwe, elegantere twist aan. Zo ontstaat een modetrend. Soms heeft het herwerkte recept nog weinig gemeen met het oorspronkelijke: de zuurkool van de arme boeren uit de Elzas – een gerecht met aardappelen en spek – lijkt in niets meer op de choucroute royale uit de kookboeken van de 19de eeuw.”

Culinaire Fiat 500

De slingerbeweging tussen traditie en moderniteit duurt vandaag nog altijd voort. “Momenteel evolueren we van een avant-gardistische fase – de moleculaire keuken – naar een terugkeer naar seizoenproducten”, licht Carlo de Pascale toe. “Tegenwoordig grijpen koks en banketbakkers terug naar traditionele producten en gerechten. Of ze geven het recept een nieuwe invulling met kwaliteitsproducten.”

Deze neo-retrotrend appelleert aan nostalgische gevoelens en beperkt zich geenszins tot de gastronomie. “Grosso modo profiteert de cuberdon nu van hetzelfde elan waaraan ook de nieuwe Fiat 500 zijn populariteit te danken heeft: hij is nog min of meer dezelfde als vroeger, maar werd in een modern jasje gestopt. En hij is vooral stukken duurder.”

Of trendy snoepgoed, gebak en gerechten dan niet meer zijn dan culinaire klassiekers die werden aangepast aan de moderne smaak en een luxueuzere uitstraling kregen? “Het is toch wel meer dan dat: vaak zijn lekkernijen ook hip omdat we ze niet lang kunnen bewaren en we er dus maar heel kort van kunnen genieten!”

NICOLAS EVRARD