Culturele hoofdstad van Europa

Het mooie en rebelse Marseille is – samen met de hele Provence – Culturele Hoofdstad van Europa in 2013.

Marseille is de tweede stad van Frankrijk en de eerste handelshaven van het Middellandse Zeegebied, maar voor-al een fascinerende en innemende stad. Een venster op de Middellandse Zee en de wereld, badend in licht, onder een azuurblauwe hemel, trots en weerbarstig als de mistral die soms door de straten stuift. Vandaag wacht Marseille vol ongeduld op de miljoenen bezoekers die er de titel van Culturele Hoofdstad van Europa komen vieren: Marseille Provence, Capitale 2013, kortweg MP2013. De grote investeringen en enorme renovatiewerken in het stadscentrum en rond de Vieux-Port zijn eindelijk voltooid. De stad is er klaar voor.

Oeroude stad

Het mooie en rebelse, kleur- en contrastrijke Marseille is qua bevolking de op één na grootste Armeense stad ter wereld én de grootste Corsicaanse stad. Vandaag hoor je hier alle talen: een vierde van de bevolking is moslim, de stad telt 80.000 joden en 50.000 protestanten. Die diversiteit strekt zich praatgraag uit doorheen oude wijken en parken met 1001 kosmopolitische impressies. Marseille heeft niet altijd een goede reputatie als het om veiligheid gaat, een probleem dat zich vooral in de banlieues stelt. Het toeristische centrum is erg veilig.

De stad is omringd door heuvels en wordt gedomineerd door de basiliek Notre Dame de la Garde. Deze Bonne Mère, de beschermvrouw van zeelui, verheft zich tot 162 m boven de zeespiegel. Het gebouw in romaans- byzantijnse stijl, opgericht onder keizer Napoleon III, is rijkelijk versierd met veelkleurige stenen, goud en mozaïeken. De omringende terrassen bieden een adembenemend uitzicht op de stad, de eilanden en de zee. Hier krijg je zin om daar beneden te gaan verdwalen in de straten.

De geografische ligging van Marseille maakt dat reizen, ontmoetingen en grote expedities mee haar identiteit bepalen. Dat de Middellandse Zee en de dialoog tussen twee kusten (de Europese en de Afrikaanse) als hoofdthema van het culturele jaar werd gekozen, lag dan ook in de lijn. Hieraan worden tientallen tentoonstellingen, evenementen en concerten opgehangen. In een eerste fase staan gastvrijheid en de verstandhouding tussen bevolkingsgroepen centraal, met aandacht voor nieuwe artistieke vormen en kunstdomeinen.

Blijvende stempel

Vanaf juni start een tweede fase. Onder de titel Marseille Provence onder een open hemel vormt de relatie met de natuur een zomer lang het hoofdthema en hebben spektakels en concerten plaats onder de blote sterrenhemel, op ongebruikelijke plekken. In het najaar verschuift de klemtoon naar kunst, samenleven in de openbare ruimte, kunst voor kinderen en jongeren en enkele iconische figuren uit de kunst- en filosofiegeschiedenis.

Het culturele jaar zal Marseille blijvend veranderen. Onder andere met twee nieuwe musea. Een van de paradepaardjes van 2013 opent in mei: het MuCEM of Musée des Civilisations de l’Europe et de Méditerranée. Op meer dan 30.000 m² komt het tot leven: het avontuur en de geschiedenis van de zee waaraan Marseille alles te danken heeft. Het museum krijgt onderdak in een nieuw gebouw op de site van het fort van Saint-Jean, een historisch monument dat de ingang van de Vieux-Port bewaakt, en is van de hand van architect Rudy Ricciotti.

Dit jaar volgt ook nog de opening van het museum Regards de Provence, met schilderkunst uit het zuiden. Het komt in het gebouw van de voormalige dienst voor sanitaire grenscontrole en is dus sterk verbonden met Marseille en haar haven. Ook het einde van de werkzaamheden rond-om de Vieux-Port zal Marseille een nieuwe adem geven, met een van de grootste voetgangerspleinen van Europa aan de Quai des Belges.

Levenskunst

Dat Marseille in 2013 de Culturele Hoofdstad van Europa is, mag u niet verhinderen om ook te genieten van de art de vivre van deze stad. Want Marseille bezoeken is vooral ook aanschuiven in restaurants, proeven van lokale gerechten en de Provençaalse keuken, van bouillabaisse en soupe au pistou (maaltijdsoep), van tapenade en anchoïade (ansjovissaus). De keuken combineert zeevruchten met vis, gegarneerd met courgettes, aubergines en paprika’s, en gekruid met look, tijm, rozemarijn, bonenkruid of basilicum. Te proeven met een glas pastis of rosé, terwijl u de zonsondergang over de Vieux-Port bewondert, met op de achtergrond een felle discussie over bijvoorbeeld de prestaties van Olympique Marseille.

Tekst en foto’s: Eric Valenne