De verpakte poëzie van Christo

Hoewel hij huivert van het woord ‘inpakken’ – hij noemt het ’to surround’, omhullen – is de Bulgaars-Amerikaanse kunstenaar Christo wereldberoemd geworden dankzij projecten zoals het verpakken van de Reichstag in Berlijn en de Pont Neuf in Parijs. Momenteel stelt hij in Turnhout een honderdtal schetsen, foto’s en maquettes tentoon.

De gloednieuwe kunsthal in de Turnhoutse gebouwen van Würth, de fabrikant van bevestigings- en montagematerialen, pakt meteen uit met een opmerkelijk evenement: een tentoon- stelling rond Christo, die persoonlijk bij de opening aanwezig was. De collectie van een 100-tal schetsen, foto’s en maquettes is eigendom van Reinhold Würth, die al jarenlang kunst verzamelt en in verschillende Europese vestigingen van zijn bedrijf expositieruimtes heeft ondergebracht. De expositie geeft een overzicht van het vier decennia omvattende werk van Christo en zijn vrouw Jeanne-Claude. Negentien projecten werden al gerealiseerd, maar er zijn ook schetsen te zien van nog niet uitgevoerde plannen. Bij Over the River is het de bedoeling dat een doek van 60 km over de Arkansas River in Colorado wordt gespannen. The Mastaba of Abu Dhabi in de Verenigde Arabische Emiraten wordt een afgeknotte piramide die uit opeengestapelde olievaten zal bestaan.

Plus Magazine: Beschouwt u zichzelf vooral als een kunstenaar? Of bent u meer een projectleider, een organisator?

Christo: Je moet alles als een geheel zien. Eerst is er de artistieke visie die vertaald wordt in schetsen en maquettes. Daarna volgt de uitvoering en dan wordt de organisatie belangrijk. Soms ligt de site al vast, zoals bij de projecten rond de Reichstag, de Pont Neuf of Central Park in New York, soms moeten we een plek zoeken om het project te realiseren. Voor het project van de Arkansas River, waar we een 60 kilometer lang doek hoog boven de rivier willen spannen, bestudeerden we 98 rivieren. Waarom? Zowel de rafters die eronder varen als wie er langs rijdt moet het doek optimaal kunnen zien. Daarom zochten we een rivier met open hoge oevers. En er moest ook een treinverbinding in de buurt zijn om het materiaal aan te voeren.

Tussen de conceptie en de uitvoering verlopen vaak jaren, soms zelfs tientallen jaren. Het Gatesproject in Central Park bijvoorbeeld -waar we 7503 poorten plaatsten- heeft jaren aangesleept. Pas nadat de nieuwe burgemeester was verkozen, hebben we de toestemming gekregen om het te realiseren.

Wat is de moeilijkste stap in dat hele proces?

Het fiat van alle bevoegde overheden krijgen is vaak het moeilijkst. We organiseren ook hoorzittingen voor mensen die in de buurt wonen. Maar al deze randactiviteiten staan in het teken van de visie. Mijn eerste schetsen zijn vaak nog utopisch maar hoe dichterbij het project komt, hoe realistischer ze worden. Jeanne-Claude en ik vergelijken onszelf graag met beeldhouwers, of meer nog met architecten. Wij zijn artiesten met een visie, maar voor de realisatie hebben we de hulp van ontzettend veel mensen nodig: ingenieurs, advocaten, verzekeringsmaatschappijen, politici.

Uw projecten zijn altijd tijdelijk. Voelt u nooit de behoefte iets voor de eeuwigheid te bewaren?

Het tijdelijke karakter is net de esthetische kwaliteit van ons werk. Het is maar één keer te zien, daarna nooit meer. Onze projecten zijn ook altijd dynamisch, ze bewegen. Bij het project van de Arkansas River zal het doek door de wind als een golf bewegen. En we zullen nooit tweemaal hetzelfde project uitvoeren. Meestal is kunst transporteerbaar, een beeldhouwwerk kun je verplaatsen. Bij ons blijven er alleen de tekeningen, foto’s en maquettes over. Door de verkoop daarvan financieren we onze projecten. Niemand kan zich dus een project van ons toe-eigenen. Het is niet te koop, want het verdwijnt. Ons werk gaat om vrijheid.

Kiest u bewust bepaalde plekken uit om een boodschap uit te dragen, bijvoorbeeld omdat de natuur er in gevaar is?

Nee. Soms hebben we het zelfs aan de stok met verenigingen voor natuurbescherming. De schoonheid is de enige boodschap voor ons, het moet gewoon een mooie plek zijn. Trouwens, wat was de boodschap van Mozart? Zo is het ook bij visuele kunst, daar draait het om vormen, kleuren, verhoudingen. Net zoals je een taal moet leren spreken en begrijpen, moet je leren genieten van visuele kunst. Van lijnen, volumes, licht. Eén poort in Central Park is geen kunst, 7503 poorten, 37 kilometer aan een stuk, met wolkenkrabbers en bomen op de achtergrond, dàt is kunst! n

Stof... de rode draad. Werken van Christo en Jeanne-Claude uit de verzameling van Würth. Tot 16/9/2007 in het Kunstforum Würth, Everdongenlaan 29, Turnhout. Zondag tot vrijdag 10-17 uur, gesloten op feestdagen. Toegang: a 2. Info: www.wurth.be (klik op ‘Kunstforum Würth Turnhout’)

Filip Godelaine