Paradijselijk Polynesië

Verloren in de onmetelijkheid van de Stille Zuidzee, liggen de Genootschapseilanden, als luxevlotten op drift. De Polynesiërs kwamen van ver om ze te koloniseren. In hun ziel kijken lukt niet zonder te peilen naar hun diepe band met de oceaan.

Tahiti, het bekendste eiland van de groep, is ook het jongste en van vulkanische oorsprong. Het is omgeven door hoge kliffen waar krachtige golven zich op zwarte zandstranden werpen. Die golven zijn soms meer dan 10 m hoog, zoals bij het plaatsje Teahupoo, waar topsurfers van over de hele wereld neerstrijken. Toen de Europeanen er voor het eerst kwamen, woonde de bevolking in de weelderig groe-ne valleien aan de rand van het vulkaanmassief. De hoogste toppen, scherp alles messen, bereiken meer dan 2.200 m en vormen de wanden van de centrale krater. Water is er alomtegenwoordig en stort, vooral in de zomer, van alle hoogtes genereus naar beneden. Onderweg fungeren waterbekkens als tussenstations. Ze vormen natuurlijke zwembaden waar families zich in het weekend komen verfrissen en picknicken.

Centrum van de wereld

Tahiti is de vereenzelviging van het paradijs op aarde, en dit gevoel wordt nog groter als je ook andere Genootschapseilanden bezoekt. Te beginnen met Raiatea, te midden van een immense lagune, op meer dan 200 km van Tahiti, en de bakermat van Polynesië. Van hieruit vertrokken eeuwen geleden voltallige families met enorme uitleggerkano’s, boten met zijspannen zoals bij catamarans. Daarmee bereikten ze verre bestemmingen als Hawaï, Nieuw-Zeeland en Paaseiland. Raiatea is, dankzij een uitgestrekte lagune en een onnoemelijk aantal rustige baaien en ankerplaatsjes, een centrum voor pleziervaart. Met een prauw kan je de Fa’aroa afvaren, de enige bevaarbare rivier van Polynesië, die zich door een dicht tropisch woud slingert. Voor zo’n geïsoleerd gebied is dit een erg gastvrije, gulle en ongelooflijk rijke omgeving.

“Toen we voor het eerst met de Europeanen in contact kwamen, kregen we het etiket opgeplakt van lui te zijn, maar dat kwam omdat de natuur van de eilanden ons alles gaf, waardoor we niet hard hoefden te werken”, vertelt Manoa, gids en smoorverliefd op haar archipel. “Dansen en bootraces waren een manier om de tijd te vullen en uit te blinken. Ook vandaag nog mag je stellen dat een Polynesiër met een roeispaan in de hand wordt geboren. Jongeren die zich geen boot kunnen veroorloven, verplaatsen zich per prauw.” De dubbele kano (met twee rompen) en de va’a, de kleinere uitleggerboot, blijven de basis van de Polynesische cultuur. Geen eiland of dorp dat geen eigen roeiploeg heeft. Alleen al in Frans-Polynesië zijn er meer dan 5.000 va’a-fanaten. Het hele jaar door meten de beste roeiers zich in wedstrijden. De beroemdste, de Hawaiki Nui Va’a, vindt elk jaar begin november plaats en duurt drie dagen. Het parcours van eiland naar eiland is 129 km en daarmee de meest veeleisende en prestigieuze roeiwedstrijd ter wereld.

Steeds meer Polynesiërs herontdekken ook de rituelen van hun voorouders en keren terug naar de marae (ontmoetingshuis of -ruimte) om verbinding te zoeken met de voorouderlijke goden. Taputapuatea marae op Raiatea is de oudste en belangrijkste ceremoniële site van de Stille Zuidzee, door alle Polynesiërs beschouwd als het centrum van de wereld. De plek werd onlangs heringericht, maar wordt helaas ook bedreigd door de stijgende zeespiegel.

Het dichtstbijzijnde buureiland Tahaa leidt een discreter leven. Het heeft geen luchthaven en is enkel bereikbaar over zee, via de lagune die het deelt met Raiatea. Zo blijft het op natuurlijke wijze afgeschermd van de buitenwereld en dat maakt het eiland bijzonder charmant. Het is bedekt met bossen, met aan de rand grillig afgetekende baaitjes, en het baadt in een aroma van bloemen en vanille. De vlezige peulen van de vanille-orchidee op het eiland zijn van uitzonderlijke kwaliteit. Verder telt Tahaa nog een schat, de zwarte parel. Vroeger doken de Polynesiërs in de lagunes naar een oestersoort die uitzonderlijk parelmoer afscheidt. Vandaag wordt die gekweekt en zijn de zwarte parels bedekt met tot 2.500 lagen parelmoer, in de meest uiteenlopende tinten, van groen tot diep antraciet. Je kan ze rechtstreeks bij de kwekerijen kopen, of verwerkt in een sieraad bij plaatselijke juweliers.

Eiland van de goden

Vanaf de noordelijke punt van Tahaa ontwaar je de pieken van Bora Bora, het eiland dat de essentie van de Polynesische droom samenvat. Allereerst is er het surrealistische reliëf: grillige toppen en rotsen die oprijzen uit de golven, bedekt met smaragdgroene vegetatie, omringd door een immense lagune in alle tinten blauw, met aan de uiteinden een reeks motus – kleine eilandjes – vol kokospalmen. In feite houdt Bora Bora het midden tussen een bergachtig eiland en een atol. De Polynesische bijnaam – Mai te Pora of geschapen door de goden – past perfect bij deze plek. De meeste hotels liggen als het ware aangemeerd aan de motus, verspreid in de lagune, en bieden een goddelijk zicht op de uitgedoofde vulkaan. Hier werden de eerste resorts op palen bedacht en gebouwd, die later vele andere resorts ter wereld hebben geïnspireerd.

Mooie ontmoetingen horen bij de beste reizen. En daar is die met Tau er zeker een van. Hij werd geboren op Tahaa, liep school tot zijn dertiende en sprak tot twee jaar geleden geen woord Frans. Nu speelt hij ukulele, zingt hij en zegt de mooiste baan ter wereld te hebben. Elke dag neemt Tau aan boord van zijn uitleggerboot een paar bevoorrechte mensen mee om de lagune van Bora Bora te verkennen en in de koraaltuinen te duiken, waar je tussen roggen en haaien zwemt. ’s Middags legt hij aan bij de motu die ooit eigendom was van de Franse ontdekkingsreiziger Paul-Emile Victor en nu van zijn zoon Teva, een bekend beeldhouwer. Trouw aan de wens van zijn vader bewaart Teva het eiland in ongerepte staat, zonder ook maar één permanente constructie. Zoals de meeste Polynesiërs beschouwt hij zichzelf als de bewaker van het natuurlijke erfgoed dat zijn voorouders hem nalieten en dat hij op een verantwoorde manier wil doorgeven aan toekomstige generaties.