Terugblik

Met september in zicht hangt de nazomer in de lucht. En zullen we aan de zomer herinneringen ophangen als we later terugblikken. Zoals vaak bij een terugblik, is er dat tikje weemoed. Een verlangen naar iets dat niet meer terugkomt.

Eerste keren

Coming-of-ageromans werpen je terug naar je eigen jongvolwassenheid. Je kijkt er vaak met plezier op terug, soms ook niet. “Ik weet niet of het verdriet is of een ander gevoel dat me hiernaartoe drijft. Vaak in de herfst, dat klopt wel...Misschien is het niet alleen verdriet, maar vooral een verlangen naar die zomer – naar die nooit meer terugkerende, zinderend mooie magie van de eerste keren.” Frieder keert terug naar de begraafplaats van zijn geboortedorp, op zoek naar een graf. Daar denkt hij met weemoed terug aan die ene zomer, toen hij 16 was en voor het eerst echt verliefd werd. “Het was een gevoel alsof je een instrument was dat gestemd werd. Zes snaren. De tonen klopten nog niet. Maar vanbinnen gebeurde er iets.”

Ewald Arenz, De grote zomer – Nieuw Amsterdam, 23,99 euro, isbn 9789046829615

Leren

‘Lessen’ van Ian Mc Ewan is geen coming-of-ageroman. Of slechts deels. Maar wel een deel dat een heel leven beïnvloedt. Al beseft het hoofdpersonage, Roland Baines, dit pas veel later. Als lezer word je meegenomen in dat langzame proces. Je volgt het leven van de 11-jarige kostschooljongen tot de man die hij later wordt. De man voor wie bepalende gebeurtenissen in zijn leven met lessen te maken hebben. De pianolessen van de 11 jaar oudere Miriam Cornell. “De piano. Liefde, herinnering, letsel.” De lessen Duits van Alissa, die de moeder van zijn zoon zal worden en zal verdwijnen. Op zijn 73 zegt hij tegen zijn kleindochter “dat hij dacht dat hij in zijn leven helemaal niets had geleerd en ook nooit iets zou leren”. Als altijd verstaat Ian McEwan de kunst om een banale handeling tot prachtige literatuur te verheffen.

Ian McEwan, Lessen – De Harmonie, 27,50 euro, isbn 9789463361606

De zomer van 76

‘Als de regen niet valt’ van Maggie O’Farrell – de auteur van Hamnet – speelt zich af in de beruchte zomer van 1976. “De hitte, de hitte. Hij heeft zijn intrek in het huis genomen als een gast die te lang gebleven is”, zo begint het verhaal. Het heeft maanden niet geregend, het watergebruik is gerantsoeneerd. De dag begint als elke andere voor het Londense echtpaar Riordan, afkomstig uit Ierland. De net gepensioneerde Robert gaat de krant kopen, maar komt niet terug. Zijn vrouw Gretta verwittigt de kinderen, die amper nog contact met elkaar hebben. Als ze er allemaal zijn, ook de jongste dochter die in New York woont, voelt Gretta zich ontredderd. “Ze kan niet degene zijn die ze moet zijn nu haar kinderen voor het eerst in jaren allemaal hier zijn.” Een terugblik naar wat het gezin uit elkaar dreef en hoe het verleden doorwerkt.

Maggie O’Farrell, Als de regen niet valt – Artemis & Co, 19,95 euro, isbn 9789047203141