Wat notarissen graag veranderd zien

De Federatie van het Notariaat stelde een memorandum op naar aanleiding van de verkiezingen van 2024. Daarin staan een aantal zaken die de notarissen graag veranderd of aangepakt zouden zien. De wildgroei aan attesten bijvoorbeeld, de toegang tot de databank voor zorgvolmachten, een verplichte registratie van een aantal wilsverklaringen.

Jaarlijks begeleiden de 1.693 notarissen en hun 8.727 medewerkers ruim 2,5 miljoen burgers en ondernemingen.
Notaris Katrin Roggeman, voorzitter van Fednot: “Mensen komen op sleutelmomenten in hun leven bij ons langs: wanneer ze in het huwelijksbootje stappen, een huis kopen of een eigen zaak oprichten. Maar ook op moeilijke momenten zoals een echtscheiding of een overlijden. In die zin weten we vaak waar onze cliënten letterlijk van wakker liggen.”

De Federatie van het Notariaat heeft een aantal zaken opgelijst waarvan ze vindt dat die toe zijn aan verandering/verbetering. We pikken er een aantal uit.  

Complexiteit en verschil in aanpak

De wildgroei aan attesten en certificaten verhoogt de complexiteit van dossiers. Bovendien blijkt dat de administraties steeds moeilijker bereikbaar zijn. Dat blijkt uit een rondvraag van Fednot bij alle notarissen.
Jan Sap, CEO van Fednot: “Maar liefst 82% van de notarissen schoof deze pijnpunten naar voren. Ze dringen aan op een vlotte (telefonische) bereikbaarheid van een dossierbeheerder bij de administratie. Bijvoorbeeld om een laatste knelpunt in een dossier van een cliënt op te lossen. Het wordt voor de notaris en zijn medewerkers steeds moeilijker om aan de burger uit te leggen waarom bijvoorbeeld een vastgoedtransactie zoveel tijd in beslag neemt.”

Een aandachtspunt is de toenemende complexiteit van de regelgeving. Die neemt toe omdat de regio’s, en vaak ook de gemeenten, hun bevoegdheden elk op hun eigen manier invullen.
Notaris Katrin Roggeman: “Meer uniformiteit en duidelijkheid tussen de verschillende beleidsniveaus is absoluut nodig. Typerend is het toenemend aantal attesten dat vereist is bij de overdracht van vastgoed. Elke regio in ons land vult het begrip ‘overdracht’ ook anders in. Dit leidt tot veel onduidelijkheid over welke attesten er precies nodig zijn, voor welke transactie, niet in het minste bij de burgers zelf.”

Ook de weinig uniforme manier waarop de gemeenten omspringen met stedenbouwkundige overtredingen, is problematisch. Vandaar dat Fednot pleit om meer klaarheid te scheppen over de manier waarop een stedenbouwkundige onregelmatigheid kan worden opgeheven of om oude stedenbouwkundige overtredingen niet langer strafbaar te stellen.

Toegang tot databank zorgvolmachten

Ruim 400.000 Belgen sloten al een zorgvolmacht af. Hiermee kan je jezelf beschermen indien een ziekte of een ongeval ertoe leidt dat je niet meer in staat bent om zelf je vermogen te beheren. Naast regelingen over het vermogen, is een zorgvolmacht ook een instrument voor zorgplanning. Zo kan je in een zorgvolmacht op voorhand aangeven in welk rust- of verzorgingstehuis je later wil verblijven.
Notaris Katrin Roggeman: “De zorgvolmachten worden geregistreerd in een databank die door Fednot wordt beheerd. Op dit ogenblik hebben de medische en zorgsector hier geen toegang toe. Wij pleiten ervoor dat dit wel het geval wordt, enkel voor de persoonsgebonden regelingen. Indien een patiënt zorgaspecten liet opnemen in de zorgvolmacht, moet de sector deze kunnen consulteren om zo de gepaste communicatie te kunnen voeren met de naasten van de patiënt.”     

Voorafgaande wilsverklaringen verplicht registreren

Naast de zorgvolmacht zijn er andere documenten waarmee je vooraf regelingen kan treffen i.v.m. je gezondheid. Via wilsverklaringen kan je zelf duidelijke richtlijnen geven over een aspect van je levenseinde. Dit voor het geval er zich situaties zouden voordoen waarbij je zelf je wensen niet meer kan uitdrukken. Deze documenten hebben pas uitwerking wanneer je door een ziekte, coma, verlamming of dementie wilsonbekwaam wordt. Zo kan je op voorhand nauwkeurig aangeven dat je, ingeval van onherroepelijke wilsonbekwaamheid, alle of bepaalde onderzoeken en/of behandelingen niet wenst te krijgen (dit is de negatieve wilsverklaring). Andere wilsverklaringen slaan o.a. op de keuze voor orgaandonatie en de manier waarop je je uitvaart bekend wil maken. 
Jan Sap, CEO van Fednot: “Ook deze schikkingen rond het levenseinde zouden moeten geregistreerd worden in een databank. Zo weten je naasten meteen of je bepaalde wensen over je levenseinde had vastgelegd. Een centrale databank zorgt er ook voor dat je naasten niet meer, zoals nu het geval is, bij verschillende instanties moeten aankloppen om uit te zoeken wat die wensen dan wel zijn. Dit past compleet in de betrachting van het notariaat om de burgers zoveel mogelijk te ontzorgen.”

In Plus Magazine van november vind je een artikel over “De 5 voorafgaande wilsverklaringen”. Dat zijn: 1. de negatieve wilsverklaring, 2. de voorafgaande wilsverklaring euthanasie (het gaat om de verklaring dat je euthanasie wenst als je terechtkomt in een situatie van onomkeerbare coma, en enkel in die situatie), 3. De verklaring over de manier van teraardebestelling, 4.De verklaring orgaandonatie, 5. De verklaring dat je je lichaam aan de wetenschap schenkt.

Deze verklaringen zijn levenslang geldig. Enkel als je een voorafgaande wilsverklaring euthanasie gedaan hebt voor 2 april 2020, moet je ze nog één keer herhalen als er 5 jaar voorbij zijn.  

Samenwoners beter beschermen

Wettelijke samenwoners kopen samen goederen aan, hebben vaak een gezamenlijke bankrekening en verschuiven soms geld van het ene vermogen naar het andere. Jammer genoeg is het wettelijk kader voor hen op dit ogenblik beperkt.
Notaris Katrin Roggeman: “Ze kunnen wel extra regelingen treffen in een wettelijke samenlevingsovereenkomst, maar we merken dat dit  in de praktijk zelden gebeurt. Daarom stellen we voor om het potentieel van zo’n overeenkomst te vergroten. Bijvoorbeeld door mogelijk te maken dat de wettelijk samenwonende partners een vorm van onderlinge solidariteit kunnen inbouwen. Ook het erfrecht van de langstlevende partner zou via een wetswijziging versterkt kunnen worden.” 

Bron: persbericht Federatie van het Notariaat