Een tijdreis doorheen West Zeeuws-Vlaanderen

Leen Baekelandt
Leen Baekelandt Journaliste Plusmagazine.be

“Een uniek stukje Nederland met de Vlaming als goede buur”, zo kan je lezen op de website van de Stichting ‘Gastvrij Zeeuws-Vlaanderen’ . Onze tijdreis doorheen de streek kan dit alleen maar volmondig beamen. Uitgestrekte, ongerepte stranden, unieke stadjes en zowat overal verwijzingen naar de geschiedenis die we delen.

Wie mee in het verleden duikt van West Zeeuws-Vlaanderen zal al gauw merken dat doorheen de geschiedenis de banden met Vlaanderen zeer herkenbaar zijn. Tot 1814 hoorde dit deel van Zeeland immers bij Vlaanderen. En dat is merkbaar… De streek is Zeeuws, zoveel is zeker, maar de zuidelijke Vlaamse wind zorgt voor gemoedelijkheid en een Bourgondische sfeer.

De oudste stad

Onze tijdreis begint in Aardenburg. Want waar kan je een reis door de geschiedenis beter beginnen dan in één van de oudste steden  van Zeeland. Het onthaal door de Gidsengilde Aardenburg in het Cultuurforum Aardenburg is meteen zeer hartelijk. Onder het genot van een Zeeuwse bolus leren we dat de eerste tijdelijke bewoning hier dateert van zo’n 7.000 jaar geleden. Tijdens opgravingen werden werktuigen teruggevonden van zo’n 5.000 jaar geleden. Tijdens diezelfde opgravingen in de 20ste eeuw ontdekte men ook dat er in het centrum van Aardenburg een castellum, een Romeins stenen fort had gestaan. Dit Romeinse verleden komt uitgebreid aan bod in het zeer recente Archeologisch Museum Cultuurforum Aardenburg. De opstelling is ook erg toegankelijk voor kinderen.

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

1/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

2/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

3/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

4/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

5/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

1/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

2/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

3/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

4/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

5/5

Cultuurforum Aardenburg – Archeologisch Museum

Vlakbij het museum ligt de Sint-Baafskerk. Klinkt de naam je bekend in de oren? Niet verwonderlijk! De eerste Sint-Baafskerk in Aardenburg werd gesticht door de monniken van de Gentse Sint-Baafsabdij kort voor het jaar 960. Deze eerste versie van de kerk was eigenlijk een rechthoekige kapel, gebouwd uit afbraakmateriaal van de Romeinse versterking. Kort na het jaar 1000 wordt deze vervangen door een grote, vroeg romaanse kruiskerk. In 1202 brandt deze kerk af en de nieuwe versie wordt opgetrokken in zogenaamde Scheldegotiek. Een belangrijk deel daarvan is nog steeds bewaard in het schip van de huidige kerk.

De Sint-Baafskerk

1/4

De Sint-Baafskerk

Interieur van de Sint-Baafskerk

2/4

Interieur van de Sint-Baafskerk

Een van de kunstig beschilderde graven

3/4

Een van de kunstig beschilderde graven

Maquette van het Castellum, net naast de Sint-Baafskerk

4/4

Maquette van het Castellum, net naast de Sint-Baafskerk

De Sint-Baafskerk

1/4

De Sint-Baafskerk

Interieur van de Sint-Baafskerk

2/4

Interieur van de Sint-Baafskerk

Een van de kunstig beschilderde graven

3/4

Een van de kunstig beschilderde graven

Maquette van het Castellum, net naast de Sint-Baafskerk

4/4

Maquette van het Castellum, net naast de Sint-Baafskerk

De lakenhandel maakt Aardenburg in die periode rijk. Deze rijkdom weerspiegelt zich in de graven die door archeologen ontdekt werden in de jaren ’50 in de zone voor het koor. De graven die in de Sint-Baafskerk te bewonderen zijn, zijn uniek in Europa. Een VR-presentatie in de zuidbeuk belicht de geschiedenis van de kerk van haar ontstaan tot 1672.

Sluis en zijn Belfort

Midden in het gezellige en dynamische Sluis staat het enige Belfort van Nederland. Een belfort is van oorsprong een middeleeuwse, Vlaamse toren met klokken die werden geluid bij belangrijke gebeurtenissen, zoals een brand, het naderen van een vijandelijk leger of de afkondiging van een wet. Later duidde men er het stadhuis mee aan waar de belforttoren deel van uitmaakte. 

Het Belfort is ingericht als museum dat de verrassende geschiedenis van Sluis toont als rijke middeleeuwse stad en 17e-eeuwse vestingplaats. Maar ook de recente geschiedenis komt aan bod. Wie herinnert zich niet de talrijke seksshops in deze stad in de jaren ’70, het banktoerisme en voor de ‘durvers’ het smokkelen van boter?

De derde verdieping staat helemaal in het teken van Johan Hendrik van Dale, inderdaad de man van de ‘Dikke van Dale’. De schoolmeester, stadsarchivaris en woordenboekmaker bracht hier heel wat van zijn tijd door. Je hoort en beleeft zijn (korte – hij stierf op  44 jaar aan de pokken) persoonlijke leven, zijn vele werkzaamheden en zijn betekenis voor de taal. Je komt er spelenderwijs allerlei feiten te weten over woorden, taal en dialecten. 

Het Belfort, waar beneden de toeristische dienst is gevestigd.

1/6

Het Belfort, waar beneden de toeristische dienst is gevestigd.

vVerschaarhek uit de 18e eeuw in het stadshuis/Belfort van Sluis

2/6

vVerschaarhek uit de 18e eeuw in het stadshuis/Belfort van Sluis

De burgemeesterskamer

3/6

De burgemeesterskamer

Wandeling door de geschiedenis van Sluis

4/6

Wandeling door de geschiedenis van Sluis

Een volledige verdieping over leven en werk van Johan Hendrik van Dale

5/6

Een volledige verdieping over leven en werk van Johan Hendrik van Dale

6/6

Het Belfort, waar beneden de toeristische dienst is gevestigd.

1/6

Het Belfort, waar beneden de toeristische dienst is gevestigd.

vVerschaarhek uit de 18e eeuw in het stadshuis/Belfort van Sluis

2/6

vVerschaarhek uit de 18e eeuw in het stadshuis/Belfort van Sluis

De burgemeesterskamer

3/6

De burgemeesterskamer

Wandeling door de geschiedenis van Sluis

4/6

Wandeling door de geschiedenis van Sluis

Een volledige verdieping over leven en werk van Johan Hendrik van Dale

5/6

Een volledige verdieping over leven en werk van Johan Hendrik van Dale

6/6

De historische raadzaal is de mooiste zaal van het belfort. Deze is versierd met wapenschilden en balkdecoraties en ‘aangekleed’ met schilderijen uit de 17e en 18e eeuw. Dé blikvanger is een indrukwekkend, uitbundig gedecoreerd vierschaarhek uit de 18e eeuw.

De burgemeesterskamer is eveneens een kostbaar versierde pronkzaal, met weelderig goudleerbehang en Sluisse portret- en stadsschilderijen uit de voorbije twee eeuwen.

Hoog in de Belforttoren staat een houten beeldje, genaamd “Jantje van Sluis”. Dit mannetje in 17e eeuwse klederdracht slaat met zijn hamer de tijd op de klokken. Hij is de ‘held van Sluis’ omdat hij Sluis redde van een Spaanse aanval. Eenmaal boven, zal je zeker genieten van het prachtige uitzicht over Sluis en het West-Zeeuws-Vlaamse platteland.

Elke zondag van 15.00 uur tot 16.00 uur bespeelt stadsbeiaardier Piet Hamelink het carillon van het Belfort.

Vanwege de strategische ligging werd Sluis in 1382 een vestingstad. Tegenwoordig vormen de wallen, de grachten en het aanliggend grasland met struwelen een prachtig natuurgebied. Over een groot deel van de wallen ligt een wandelpad van de gemeente. Langs de oostkant van de wallen ligt een fietspad. Je kan de Staats-Spaanse Linies (restanten uit de 80-jarige oorlog) beleven met de ‘Historische fietsroute forten en schansen’. Deze kun je hier terugvinden.  

De bloeitijd van Sluis duurde tot 1450, waarna het verval intrad door de verzanding van het Zwin. In het begin van de 20e eeuw kwamen diverse Franse kloosteroorden naar Sluis. De leerlingen op die internaten werden op zondag door hun familie bezocht. Daaraan dankt Sluis de winkelopenstelling op zondag.

En die heeft ertoe geleid dat de rijke historie lang niet de enige reden is voor het succes van Sluis. Tot ver over de grens is Sluis geliefd vanwege de sfeer, het lekkere eten en de West-Zeeuws-Vlaamse gastvrijheid. De bijzondere mix van winkels trekt een groot publiek, niet in de laatste plaats omdat de winkels zeven dagen per week open zijn.

Partijtje schaken met Prins Maurits

Het oorspronkelijke IJzendijke [Iezendieke] werd ruim vijfhonderd jaar geleden verzwolgen door de zee. Dankzij de Spaande hertog van Parma herrees, enkele kilometers verderop, de plaats in de vorm van een verdedigingsbolwerk. In 1604, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, verdreef Prins Maurits, Prins van Oranje en Graaf van Nassau,  de Spanjaarden uit ‘hun’ fort Ysendijck en liet meteen de verdedigingswerken herstellen. Vandaag de dag vind je Prins Maurits op de sfeervolle Markt. Zittend achter een schaakbord, denkend aan de volgende strategische zet.

Museum het Bolwerk

1/3

Museum het Bolwerk

Hier leer je alles over de Staats-Spaande Linies

2/3

Hier leer je alles over de Staats-Spaande Linies

Een partijtje schaken tegen prins Maurits

3/3

Een partijtje schaken tegen prins Maurits

Museum het Bolwerk

1/3

Museum het Bolwerk

Hier leer je alles over de Staats-Spaande Linies

2/3

Hier leer je alles over de Staats-Spaande Linies

Een partijtje schaken tegen prins Maurits

3/3

Een partijtje schaken tegen prins Maurits

Wij hebben afspraak in Museum Het Bolwerk in één van de statige panden aan de Markt. Aan de hand van maquettes, foto’s, tekeningen, kaarten en voorwerpen toont de gids ons met welke fortificaties de bewoners van de grensstreek zich in de loop der eeuwen tegen vijanden hebben verdedigd. Het verhaal begint bij het Romeinse castellum in Aardenburg en eindigt bij de bunkers van de Tweede Wereldoorlog. Het zwaartepunt van de museumcollectie ligt op de forten, schansen en vestingsteden uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).

Het leven van de familie de Hullu

In Nieuwvliet hebben we een afspraak in de Dorpsstraat in het Museumhuis 1912. Pieter de Hullu heeft dit huis laten bouwen en woonde hier tot zijn overlijden in 1958. Pieter was boer van beroep, vrijgezel en had een huishoudster, Saartje Brakman. Het huis is na het overlijden van Pieter vrijwel geheel in de oorspronkelijke staat gebleven en geeft een bijzonder goed beeld van hoe er toen geleefd en gewerkt werd. Alle meubels en decoratie stammen uit de periode 1900-1950. Pieter de Hullu en zijn huishoudster worden in het Museum uitgebeeld als poppen die in de achterkamer aan tafel zitten met de typische Cadzandse klederdracht.

Museumhuis 1912

1/4

Museumhuis 1912

De woonkamer van de gamilie de Hullu

2/4

De woonkamer van de gamilie de Hullu

3/4

4/4

Museumhuis 1912

1/4

Museumhuis 1912

De woonkamer van de gamilie de Hullu

2/4

De woonkamer van de gamilie de Hullu

3/4

4/4

Voor kinderen is er van alles te beleven. Ze mogen koffie malen, in de bedstede liggen, snoepjes afwegen enz.

Vissershaven Breskens

Van Nieuwvliet zijn we in een wip in Breskens, waar we in het Visserijmuseum erg gastvrij worden ontvangen en rondgeleid. In de zeven zalen waarover het museum beschikt, wordt ons door Jaap Albregtse het boeiende verhaal van de zee verteld, over vissers en de bijzondere vangsten van fossielen, schelpen en andere zeeschatten. Jaap bracht zelf als beroepsvisser 49 jaar van zijn leven op zee door en vertelt erover met een bijzondere passie.

1/8

Jaap Albregtse vertelt ons de geschiedenis van de visvangst vanuit Breskens

2/8

Jaap Albregtse vertelt ons de geschiedenis van de visvangst vanuit Breskens

3/8

De collectie van het Visserijmuseum is immens

4/8

De collectie van het Visserijmuseum is immens

5/8

6/8

Het zeeaquarium

7/8

Het zeeaquarium

Alfred Boersma toont hoe visnetten ‘gebreid’ worden

8/8

Alfred Boersma toont hoe visnetten ‘gebreid’ worden

1/8

Jaap Albregtse vertelt ons de geschiedenis van de visvangst vanuit Breskens

2/8

Jaap Albregtse vertelt ons de geschiedenis van de visvangst vanuit Breskens

3/8

De collectie van het Visserijmuseum is immens

4/8

De collectie van het Visserijmuseum is immens

5/8

6/8

Het zeeaquarium

7/8

Het zeeaquarium

Alfred Boersma toont hoe visnetten ‘gebreid’ worden

8/8

Alfred Boersma toont hoe visnetten ‘gebreid’ worden

Het Visserijmuseum beschikt over één van de grootste tentoongestelde collecties vogels. Voorts is er een zeeaquarium met  haaien, zeepaardjes, platvissen, krabben, garnalen, zeesterren en kreeften.

Na de rondleiding toont Alfred Boersma hoe visnetten ‘gebreid’ worden en vissersknopen worden gelegd. Hij maakt tal van voorwerpen zoals tasjes en sleutelhangers die in het museum worden verkocht.

Unieke strandpaviljoenen

Van al die verhalen over de zee in combinatie met de zilte zeelucht, krijg je zowaar honger. Geen betere plek om even heerlijk te verpozen en van de plaatselijke verse vis, rechtstreeks uit de Noordzee te proeven dan in Strandpaviljoen Breskens aan Zee. Het uitzicht is er ronduit prachtig de kaart ruim, zodat iedereen er wel iets naar zijn gading vindt of het nu vis, vlees of vegetarisch is.

Strandpaviljoen Breskens aan Zee

1/3

Strandpaviljoen Breskens aan Zee

Het heerlijke uitzicht vanuit het strandpaviljoen

2/3

Het heerlijke uitzicht vanuit het strandpaviljoen

De vuurtoren van Breskens

3/3

De vuurtoren van Breskens

Strandpaviljoen Breskens aan Zee

1/3

Strandpaviljoen Breskens aan Zee

Het heerlijke uitzicht vanuit het strandpaviljoen

2/3

Het heerlijke uitzicht vanuit het strandpaviljoen

De vuurtoren van Breskens

3/3

De vuurtoren van Breskens

Van Cadzand tot Breskens zijn er 16 van zulke strandpaviljoenen te vinden. Geen betere plek te vinden om even halt te houden, zeker bij mooi weer.

De Slijkstraat in Groede, één groot museum

De meest bezochte straat in Groede is de Slijkstraat. Hier maken we kennis met het ambachtelijke leven van 100 jaar geleden. Het Vlaemsche Erfgoed biedt een kijkje in een Zeeuws-Vlaams landbouwdorp in de eerste helft van de 20e eeuw. Het museum is ingebed in de straatstructuur van het 13e-eeuwse Groede. Elk huisje van Het Vlaemsche Erfgoed vertelt zijn eigen verhaal. Bij de grutter (kruidenier) koop je een kaneelstok, in het huiskamercafé proef je van een ‘boerenjongens’, de timmerman hanteert behendig schaaf en beitel, de kapper is druk in de weer met zijn scheerkwast,  de smid stookt het vuur hoog op én bij de bakker proef je van de bekende paptaart. Deze lekkernij verwijst naar de vroegere traditie om na het betalen van de jaarlijkse pacht op 1 oktober samen paptaarten te eten.

Vlaemsch Erfgoed in Groede

1/8

Vlaemsch Erfgoed in Groede

2/8

3/8

4/8

5/8

6/8

7/8

Een blik in de Grote Kerk van Groede

8/8

Een blik in de Grote Kerk van Groede

Vlaemsch Erfgoed in Groede

1/8

Vlaemsch Erfgoed in Groede

2/8

3/8

4/8

5/8

6/8

7/8

Een blik in de Grote Kerk van Groede

8/8

Een blik in de Grote Kerk van Groede

Op één van de mooiste marktpleinen van West Zeeuws-Vlaanderen staat de prachtig gerestaureerde Grote Kerk, een Vlaamse hallenkerk waarvan de fundamenten werden gelegd in de 14de eeuw. Nadien kende de kerk een bijzonder woelige geschiedenis. Wie erin rondloopt voelt en ziet geschiedenis in alle hoeken. Tegenwoordig wordt de Grote Kerk multifunctioneel gebruikt voor tentoonstellingen, lezingen, concerten,…

Praktisch

Meer info over West Zeeuws-Vlaanderen: Stichting Gastvrij Zeeuws-Vlaanderenwww.gastvrijzeeuwsvlaanderen.nl 

Logeren

Hotel Sanders de Paauw, Kaai 42, 4524 CK Sluis, www.hotelsandersdepaauw.nl. Een hotel met een fijne ligging met zicht op de kaai van het pittoreske stadje Sluis.

Eten

Restaurant ’t Hart van Sluis, mooi gelegen aan de markt van Sluis: www.hartvansluis.nl 

Restaurant DeLausanne op de markt in IJzendijke: www.delausanne.nl  

Strandpaviljoen ‘Breskens aan Zee’: www.breskensaanzee.nl/etendrinken

Musea

Cultuurforum Aardenburg: www.cultuurforumaardenburg.nl 

Museum Het Belfort in Sluis: www.belfortsluis.nl 

Museum Het Bolwerk in IJzendijke (Staats-Spaanse Linies): www.museumhetbolwerk.nl 

Museumhuis 1912 in Nieuwvliet: www.museumhuis1912.nl

Visserijmuseum in Breskens: www.museumbreskens.nl  

Museumstraatje Het Vlaemsche Erfgoed (Slijkstraat 10, Groede) & Grote  kerk Groedewww.het-vlaemsche-erfgoed.nl 

Algemene info over alle musea: www.museawestzeeuwsvlaanderen.nl

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier