Op reis door Turkije, het land van het groene goud

Reis je met ons mee langs de ‘olijfroute’ in West-Turkije? Tussen de bezoeken aan historische sites door proeven we nu en dan lokale specialiteiten. Of is het omgekeerd?

De olijfboom wordt beschouwd als een heilige, mythische boom. De wieg van de boom zou in Turkije hebben gestaan, een land dat vandaag behoort tot ’s werelds vijf grootste producenten van olijven en olijfolie. Logisch dus dat de eeuwenoude vrucht een ereplaats opeist in de heerlijke Turkse keuken! 75 procent van alle Turkse olijfbomen staat aan de Egeïsche kust. Tijdens een verlengd weekend verkennen we een stuk van de ‘olijfroute’.

Het chique dorp Alaçati

Eerste halte van onze roadtrip is Alaçati, een surfparadijs in de provincie Izmir. In dit chique en pittoreske dorp met zijn traditionele stenen huizen, soms met blauwe luiken, schuiven we aan voor het ontbijt. Een feestmaal, met een breed scala aan smaken en aroma’s: olijven (dat spreekt voor zich), tapenade van rode paprika’s, diverse kazen, een slaatje van komkommer en tomaat, schijfjes sucuk (Turkse worst die wordt gebakken in eieren), börek (hartig gebak gevuld met kaas en kruiden) en – wat een ontdekking – een naar pindaboter smakende spread van druivenmelasse en tahin.

Om al dit lekkers te verteren maken we een wandeling door de geplaveide dorpsstraatjes. We kuieren langs magnifieke boetiekhotels en belanden op het dorpsplein met de verrassende kerk-moskee Pazaryeri. Die Grieks-orthodoxe kerk werd in de 19de eeuw gebouwd en deels omgevormd tot moskee. Sindsdien zijn beide cultussen van elkaar gescheiden door een … gordijn. Een unicum! Tot slot wippen we nog even binnen in een van de banketbakkerijen met lekkere creaties, waaronder ijs met hars van de mastiekboom.

Olijfolie, een kunstwerk op zich

Op naar Urla, voor een bezoek aan het Köstem-museum, het grootste ter wereld gewijd aan olijfolie. Naast een duizendjarige olijfboomwortel staan diverse machines, persen en amforen die de geschiedenis vertellen van de productie van het groene goud in Turkije. Na het museumbezoek kan je genieten van een boeiende degustatie van olijfolie. Om ons nóg meer te verdiepen in de geschiedenis van de olijfolieproductie gaan we naar Clazomenae, de oud-Griekse stad bij Urla. Daar kan je een olijfoliewerkplaats uit de 6de eeuw voor Christus bewonderen, meteen de oudste ter wereld.

Maar genoeg over vroeger. We zetten koers naar het platteland, naar een moderne fabriek waar extra vierge olijfolie wordt geproduceerd. In de pershal is het een kabaal van jewelste, maar het ruikt er hemels. De fabrikant vertelt dat er in heel Turkije liefst 141 soorten olijfolie bestaan. En natuurlijk mogen we proeven. De smaak is pikant. En wanneer het gaat om olie van een vroege oogst – dus nog vóór de olijven tot volle rijpheid zijn gekomen – geurt ze naar vers gras of tomaat. We leren ook dat je niet kan afgaan op de kleur om de kwaliteit van de olijfolie te beoordelen, want de bodem en de weersomstandigheden beïnvloeden de kleur.

We eten in de oude stad van Urla, in een restaurant dat kookt met de olijfolie van de fabriek die we net hebben bezocht en die 60.000 olijfbomen bezit. Hiç Lokanta, zo heet de zaak, is gevestigd in een voormalig Grieks theater en zweert bij het concept ‘van bos en boer naar bord’. We drinken een koele Chardonnay en eten vissoep, gerookt lam en een verbluffende mousse van pure chocolade met zeezout, waar bij wijze van smaakmaker een royale scheut olijfolie over wordt gegoten. Om van achterover te vallen!

Efeze, een must

Vroeg in de ochtend – we willen de massa vóór zijn – zetten we koers naar de schitterende site van Efeze. In deze oud-Griekse stad uit de 10de eeuw voor Christus stond de beroemde tempel van de godin Artemis. Dit gebouw, waarvan thans alleen nog enkele op elkaar gestapelde zuilfragmenten resten, wordt tot de zeven wereldwonderen van de klassieke oudheid gerekend. Efeze dankte zijn voorspoed aan zijn haven. Vanaf de 3de eeuw ging het door de verzanding van die haven en door aardschokken bergaf met de stad. Uiteindelijk werd Efeze definitief verlaten. Je bent hier uren zoet met het bewonderen van overblijfselen zoals de prachtig gerestaureerde Celsiusbibliotheek en het immense theater met plaats voor meer dan 20.000 toeschouwers. Al kuierend door de met marmer geplaveide lanen stuit je op talloze beeldhouwwerken en met name op een fraai bas-reliëf waarop Nikè, de Griekse godin van de overwinning, is afgebeeld. Leuk weetje: het logo van een beroemd merk van sportartikelen zou zijn geïnspireerd op de vleugel van de godin… Voor we Efeze vaarwel zeggen, brengen we nog een bezoek aan het Ephesus Experience Museum. Een audiogids loodst ons door de geschiedenis van Efeze, van stichting tot bloeiperiode. Fascinerend.

Oogsttijd

We storten ons weer enthousiast op het gastronomische aspect van de roadtrip en houden halt in het piepkleine dorpje Caferli, waar we rustig tafelen in de schaduw van bijna duizend jaar oude olijfbomen. Kleurrijke en verfijnde streekgerechten strelen onze smaakpapillen, terwijl we genieten van een prachtig uitzicht op de heuvels, met op de achtergrond de Egeïsche Zee. Even lijkt de tijd stil te staan… Als afzakkertje nippen we van gin met een infusie van olijfolie. Origineel!

Maar kom, we worden verwacht bij een andere olijfolieproducent, in Milas ditmaal. Hier helpen we eventjes met het oogsten van de olijven. Met behulp van een elektrische kam, die best wel zwaar is voor groentjes, harken we de olijven uit de bomen, zodat ze op een zeil op de grond vallen. In de herfst is een veertigtal mensen hier twee weken lang in de weer met het oogsten van de olijven van 8.000 bomen. Het reinigen en persen van de vruchten en het filteren van de olie gebeuren ter plaatse. En we mogen enkele variëteiten extra vierge olie proeven. Het degusteren verloopt op dezelfde traditionele manier: we proeven de olie puur, zonder brood.

Koken in Bodrum

Onze laatste halte is Bodrum, waar we in geen geval de middeleeuwse Petrusburcht mogen missen. In de burcht bevindt zich het museum van onderwaterarcheologie. Behalve amforen uit de 5de en 7de eeuw, aardewerk, keukengerei en olielampen omvat de collectie ook een van de oudste scheepswrakken ter wereld. Om ons verblijf in schoonheid af te ronden, gaat er niets boven een kookworkshop aan zee. Nippend van mandarijnsap – nog een streekspecialiteit – bereiden we sarmas (met rijst gevulde druivenbladeren), wortelcrème met yoghurt en paprika’s gevuld met geitenkaas. Een verrukkelijke maaltijd! Gezond, vegetarisch en uiteraard met veel… olijfolie.