Trossen los en varen maar over de Franse kanalen

Het idee kwam van Britse touroperators in de jaren 60. Onder de indruk van de charme van de Franse kanalen lanceerden ze een nieuwe vorm van toerisme: de verhuur van woonboten. Intussen kent de formule succes in tal van Europese landen.

Zelf en op je eigen tempo onderweg zijn met een boot op een kanaal of een rivier is een unieke manier om tot rust te komen, leuke plekken te bezoeken en onverwachte ontdekkingen te doen. Je vaart een andere wereld binnen!

Paradijs voor riviertoerisme

Maar terug naar de roots van de formule: het Canal du Midi en andere Franse waterwegen. Met 8.500 km bevaarbare kanalen en rivieren, waarvan 5.065 km voor zowel vrachtvervoer als riviertoerisme, is er in Frankrijk aan vaarroutes geen gebrek. Bij de verhuurbedrijven krijg je ook altijd gedetailleerde informatie mee over de route, sluizen en aanlegplekken om te overnachten. Alles begint met een initiatie riviernavigatie en een opleiding op een miniatuurjacht. Als gelegenheidskapitein heb je geen diploma nodig en een tot twee uur volstaan om vertrouwd te raken met het stuurwiel en de versnellingshendels.

Varen op het water is een beetje de vervulling van een kinderdroom: het is dan ook met enige spanning en een beetje angst dat we de trossen losgooien. De snelheid van de boot is beperkt tot maximaal 6 km/uur, een gezapig tempo waardoor de bemanning snel gewend raakt aan de nieuwe setting. De meeste sluizen worden nog handmatig bediend. Oude gebruiken en technieken zijn hier dus nog van tel. Het feit dat de sluisdeuren open en weer dicht moeten bij elke doortocht van de boot, is meteen een goede aanleiding om een praatje te maken met de sluiswachter, die de boot volgt langs de drie of vier sluizen die hem door de VNF (Voies Navigables de France) zijn toegewezen.

Maar wanneer we de eerste zelfbedieningssluis naderen, vragen we ons toch af hoe we dit gaan aanpakken. Aanleggen doen we bij het eerste ponton, net voor de toegangssluis, zodat de bemanning die de kleppen en de sluis opent en sluit van boord kan, waarna we de open sluis inglijden. Onder de scheepsmaatjes is er een rolverdeling: iemand hanteert de bootshaak, de trossenspecialist werpt de touwen over de meerpaal zodat de boot tijdens de manoeuvres niet los raakt, intussen is de bemanning aan wal druk in de weer met het bedienen van de kleine en grote wielen die de kleppen en sluisdeuren openen of sluiten. Door diezelfde handelingen bij elke sluis te herhalen raken we steeds beter vertrouwd met onze nieuwe habitat.

Welkom in het kanaalwereldje

Vergeet de overvolle snelwegen en het rumoer van de stad, aan de dagdagelijkse drukte ontsnappen is simpel: gooi de trossen los en laat je zachtjes meedrijven op het water. Je kan je niet voorstellen hoeveel natuurpracht er langs een waterweg voorbijkomt tijdens een riviercruise van een paar dagen.

Het kanaal lijkt één lange, vloeiende weg, die je enkel verlaat om een ander kanaal op te varen. Toch is dit best avontuurlijk, want er is geen reisgids die je wegwijs maakt of naar de volgende halte leidt. Het landschap dat voorbij glijdt is als één grote groene lappendeken: bewerkte velden, weilanden waar koeien rustig grazen, lange rijen hoge bomen langs de waterkant die voor schaduw zorgen, beboste heuvels met her en der een geïsoleerde hoeve of kasteel. In de verte slingert een weggetje of komt een slaperig dorp in het vizier. Een gelegenheid om de boot aan te meren en het vasteland te verkennen, om oude verweerde muren en gebouwen te ontdekken, te proeven van streekproducten én van de gastvrijheid. Want hier op het platteland blijft het mensen verbazen dat buitenlanders interesse tonen voor hun kanaal.

Lofzang der traagheid

Onze tocht speelt zich af op het ritme van steeds weerkerende handelingen, in een omgeving die veraf ligt van het dagelijkse leven. Vanop het water toont het vasteland zich van een andere kant en verdwijnen de vertrouwde herkenningspunten. Tussen de manoeuvres door is er tijd om je gedachten te laten afdwalen, omgeven door de stilte die de tijdloze schoonheid van het landschap nog benadrukt.

Ver van het tumult van de stad en de drukke stranden maak je een reis in de tijd om onbekend erfgoed te ontdekken. Sluizen, bruggen, dammen en andere bouwwerken volgen elkaar op als getuigen van het industriële en sociale verleden van de streek. De magie werkt, de uren glijden geruisloos voorbij en na een week heeft iedereen het gevoel thuis te komen van een lange vredige tocht in de natuur, al was die maar 180 km lang.

Kies je cruise

Elk deel van de route heeft zijn charmes. Daarom neem je best vooraf de documentatie van het verhuurbedrijf door, waarin de bezienswaardigheden worden opgelijst. Een ideale formule is de combinatie van natuur met een bezoek aan een stad.

De prijs van een cruise met een houseboat blijft betaalbaar als je ze kan delen met vier of zes mensen. De reis is ook comfortabeler met meer helpende handen aan boord voor de manoeuvres. En door zelf te koken en boodschappen te doen vermijd je dure restaurantkosten. Overal langs het kanaal kan je gratis aanleggen, vaak bij dorpen die je anders nooit zou ontdekken omdat ze te ver van de hoofdweg liggen. Je moet enkel voor je water- en elektriciteitsbevoorrading zorgen, maar dat kan gratis of voordelig in de punten vermeld in het logboek. Tegen een kleine vergoeding kan je ook mountainbikes huren. Die komen goed van pas als je bijvoorbeeld op zoek moet naar een bakker voor het ontbijt of als je de actieradius vanaf je aanlegplaats wil vergroten.

Aan boord met kinderen?

Dit is zeker ook een mooie ervaring voor kinderen. Het opent hen de ogen voor een wereld die ze niet kennen en waar ze snel aan wennen. Toch neem je beste volgende drie tips in acht. Wees onverbiddelijk wat betreft het dragen van een zwemvest op het dek, in de sluizen en bij het aan en van boord gaan. Neem hun fietsen mee zodat ze de beentjes kunnen strekken en naar plaatsen kunnen fietsen die wat verderaf liggen, zoals een zwembad. Neem een visvergunning en investeer in vishengels! Kinderen leren snel hun vangst aan het eind van de dag weer vrij te laten. Vissen is ook een goede manier om andere beginnende vissers te ontmoeten als je aangemeerd ligt.