Reflux: herken de symptomen

Heb je last van een brandend gevoel achter je borstbeen, zure oprispingen of een voortdurende krop in de keel? Reflux treft ongeveer een kwart van alle 50-plussers en is niet altijd onschuldig.

Reflux, ook wel gastro-oesofageale refluxziekte (GORD) genoemd, ontstaat als je maaginhoud terugvloeit naar de slokdarm. Professor Sébastien Kindt, gastro-enteroloog aan het UZ Brussel: “Die terugvloei kan een branderig gevoel in de borst creëren en bittere of zure oprispingen in de mond. Ook algemene keelklachten, een chronische hoest en slikproblemen kunnen wijzen op reflux. Al heeft lang niet elke refluxpatiënt duidelijke klachten. Sommige mensen voelen amper iets of ervaren symptomen die op het eerste zicht niets met reflux te maken hebben zoals vage keelpijn en stemproblemen. In sommige gevallen verwart men reflux zelfs met hartklachten.”

Complicaties

“Dat ernstige klachten wijzen op ernstige reflux klopt niet”, vervolgt Kindt. “Je kan veel last hebben zonder onderliggende afwijking in de maag of slokdarm. Omgekeerd hebben sommige mensen een ernstige vorm van reflux zonder dat ze het zelf weten. Onbehandelde reflux kan leiden tot complicaties zoals een slokdarmontsteking, vernauwingen in de slokdarm en zelfs een Barrett-slokdarm; een mogelijke voorloper van slokdarmkanker. Tijdig ingrijpen is belangrijk.

Rond je vijftigste nemen je kansen op reflux toe. Op die leeftijd ondergaan mensen enkele fysieke veranderingen. De sluitspier tussen de slokdarm en de maag verslapt, waardoor maaginhoud makkelijker terugvloeit.

Een arts stelt de diagnose op basis van subjectieve klachten zoals brandend maagzuur of een terugvloei van maaginhoud. Vaak start men een proefbehandeling met maagzuurremmers (PPI-test). Bij aanhoudende of ernstige klachten kan verder onderzoek nodig zijn, zoals een gastroscopie, zuurtegraadmeting of een onderzoek naar de druk- en spierwerking van de slokdarm.”

Alcohol en vette voeding

Kindt: “Overgewicht en voedingskeuzes spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van reflux. Overtollige kilo’s zetten extra druk op de maag, waardoor de inhoud sneller terugvloeit. Alcohol, koffie, vette maaltijden en chocolade kunnen de sluitspier tussen de slokdarm en maag verzwakken. Alcohol ontspant die spier terwijl vette maaltijden de maaglediging vertragen. Op die manier blijft er langere tijd druk op de maag. Roken verhoogt dan weer de productie van maagzuur en beschadigt de beschermende laag van de slokdarm. Tegelijk verslapt het de sluitspier nog verder. Het verhoogt allemaal je risico op reflux.

Gezond eten, voldoende bewegen en een stabiel lichaamsgewicht kunnen veel problemen voorkomen. Consumeer minder vet en suiker en eet vezelrijk. Dat draagt bij aan een goede maagwerking. Probeer te stoppen met roken en matig je alcoholgebruik. Ook slaapgewoonten spelen een rol. Mensen die laat op de avond eten, lopen meer risico. Het is beter om minstens twee uur voor het slapengaan niets meer te eten.

Enkele levensstijlaanpassingen kunnen je symptomen onmiddellijk verlichten. Vermijd overvloedige maaltijden. Eet liever kleinere porties verspreid over de dag. Ga ook niet onmiddellijk liggen of hangen na maaltijden. Neem een tijdlang een rechte houding aan en laat de zwaartekracht zijn werk doen. Draag geen strakke kleding die onaangename druk zet op je buik. Probeer je koffie-, frisdrank- en alcoholverbruik te matigen, want die kunnen je klachten verergeren. Blijf tot slot weg van nicotinehoudende producten zoals sigaretten. Als je ‘s nachts reflux ervaart, kan je het hoofdeinde van je bed ietsje verhogen. Laat ook hier de zwaartekracht helpen.”

De keerzijde van maagzuurremmers

“Bij duidelijke refluxklachten stellen we een proefbehandeling met maagzuurremmers voor (PPI’s). Die behandeling duurt best niet te lang. PPI’s kunnen negatieve bijwerkingen geven. Zonder zuur in de maag, loop je bijvoorbeeld een hoger risico op maagdarminfecties waaronder een besmetting met Clostridium difficile, een bacterie die diarree kan veroorzaken.

Onderzoek naar langetermijngebruik van PPI’s wijzen op een mogelijk versnelde botontkalking. PPI’s zouden ook samenhangen met nierproblemen en een verminderde opname van calcium en magnesium, wat tot spierkrampen kan leiden.

Vermoedelijk schrijven sommige artsen maagzuurremmers te langdurig voor. Elke arts wil een snelle oplossing voor zijn patiënt. Toch moet je je telkens opnieuw de vraag stellen of medicatie echt nodig is. Een aanzienlijk deel patiënten heeft immers ook baat bij gerichte voedings- en leefstijladviezen. Als gedragsaanpassingen onvoldoende werken, kan je wel maagzuurremmers overwegen. Maar ook dan liefst voor bepaalde duur en gecombineerd met levensstijlveranderingen. Hoe langer je maagzuurremmers neemt, hoe groter de kans op bijwerkingen en hoe moeilijker het wordt om af te bouwen.”

Andere opties

Het kan geen kwaad om alle opties met je arts te bespreken. Misschien zijn er bijkomende onderzoeken nodig of is er nog marge om je voeding aan te passen. “Als de diagnose glashelder is en je volgt een uitgekiend dieet – zonder resultaat – dan is medicatie vaak de enige oplossing. In dat geval moet je een afweging maken. Wegen de potentiële nevenwerkingen op tegen ernstige klachten als gevolg van reflux? Sommige mensen doen geen oog dicht ‘s nachts of durven niet meer op restaurant of café te gaan. Zoiets zet je welzijn onder grote druk.

Ook een operatie, zoals een fundoplicatie, kan in sommige gevallen soelaas bieden. Bij die ingreep wikkelen we de bovenkant van de maag als een soort manchet rond de sluitspier. Zo’n versteviging vermindert reflux. Maar niet iedereen komt hiervoor in aanmerking. Bovendien zijn er risico’s aan verbonden.”

Slokdarmkanker

“Jarenlange blootstelling aan maagzuur verandert de slijmvliescellen in de slokdarm. Dat kan leiden tot een Barrett-slokdarm. Bij een klein percentage patiënten evolueert dit verder tot slokdarmkanker. Vroege opsporing is cruciaal. Bij 50-plussers met langdurige refluxklachten raad ik een gastroscopie aan. Als er afwijkingen worden vastgesteld, kunnen we tijdig ingrijpen en verdere schade voorkomen.

Reflux is niet altijd onschuldig. In die zin vergt het een gerichte en doordachte aanpak. Zowel met het oog op klachtenvermindering als om complicaties te vermijden. Neem reflux altijd ernstig. Het is een torenhoog cliché, maar voorkomen is beter dan genezen.”