Waarom ontkennen we nog zo vaak verdachte huidvlekken?

39.000. Zoveel nieuwe huidkankerpatiënten komen er jaarlijks bij in ons land. Huidkanker is daarmee de snelst stijgende tumor. Nog al te vaak worden verdachte huidvlekken lange tijd onderschat of zelfs genegeerd. Vandaar dat de jaarlijkse Euromelanoma campagne ook focust op de psychologische benadering. “De strijd tegen huidkanker begint in je hoofd.”

Al enkele jaren vertoont huidkanker in ons land maar ook op wereldniveau een heel explosieve groei. De afgelopen 12 jaar was er een toename van maar liefst 342%, zo rekende het Kankerregister uit. Huidkanker is ook jaarlijks goed voor meer dan de helft van alle nieuwe kankers die worden vastgesteld. Die zorgwekkende trend is ook elders zichtbaar. Bovendien blijkt uit een enquête dat heel wat mensen doktersbezoek of ander medisch advies uitstellen, wanneer ze geconfronteerd worden met verdachte vlekken. Dat heeft in het geval van huidkankers grote gevolgen. Dermatologen zijn ervan overtuigd dat ruim de helft van het aantal overlijdens door huidkanker had kunnen voorkomen worden indien de patiënt sneller medische hulp had gezocht.

Ontkennen en uitstellen

Euromelanoma en de Amerikaanse tegenhanger Melanoma Research Foundation onderzochten in welke mate uitstelgedrag en de ontkenning van huidvlekken een rol spelen. Ze baseerden zich daarvoor op een studie waaraan wereldwijd zo’n 1300 dermatologen meewerkten. Op het vlak van zonbescherming beseffen zo’n 93 % van de Belgen dat de zon schadelijk is, maar beschermt amper 6 % zich het hele jaar door. “Mensen erkennen dus wel de link tussen zonblootstelling en huidkanker maar wijzigen hun gedrag niet om dat risico tegen te gaan. Je beschermen tegen de zon zou een tweede natuur moeten worden zoals tanden poetsen”, analyseert professor Veronique del Marmol, voorzitter van Euromelanoma.

Ook wanneer er symptomen van huidkanker opduiken op de huid, blijft bijna de helft (49%) van de mensen medisch advies 3 à 6 maanden uitstellen. Zo’n 39 % wacht nog langer (7- 12 maanden) en 14 % doet er meer dan een jaar over vooraleer een arts te bezoeken. “Dat getalm houdt enorme risico’s in, zeker bij een melanoom, de meest agressieve vorm van huidkanker. De gedachte aan de diagnose kanker schrikt af, terwijl dit bij een vroege diagnose net heel goed te behandelen is.”

Ook na de behandeling van een eerste huidkanker, volgt er vaak nog een ontkenningsfase. Zo’n 5 % van de mensen mist zijn eerste opvolgafspraak bij de dermatoloog. Dat aantal klimt zelfs tot 30 % twee jaar na een behandeling voor huidkanker. Nochtans lopen mensen die ooit een huidtumor hadden een verhoogd risico op herhaling.

Waarom ontkennen we?

Het lijkt contradictorisch dat we verdachte vlekken verdoezelen terwijl er net snel moet gehandeld worden. Toch is dat gedrag heel menselijk. Psycholoog Julien Tiete (Erasmus ziekenhuis Brussel): “Ontkenning is een zeer belangrijk en krachtig verdedigingsmechanisme. Iedereen heeft het nodig om dagelijks te kunnen functioneren en mogelijke risico’s te overwinnen. Het stelt ons in staat om niet na te denken over onze eigen dood en bepaalde dingen te doen zoals verliefd worden. Maar in bepaalde situaties wanneer de ontkenning te lang duurt of te sterk is, kan het een probleem worden doordat we behandelingen of preventieve maatregelen niet volgen.”

Om die kloof tussen weten en effectief je gedrag aanpassen in plaats van de ogen te sluiten, belicht de Euromelanoma campagne dit jaar ook de psychologische kant van het verhaal. “De medische wereld heeft nood aan zo’n holistische aanpak. De strijd tegen huidkanker begint in je hoofd, dat je gedrag aanstuurt”, vult dermatoloog dr. Thomas Maselis aan.

Positief

In de dagelijkse praktijk merkt dr. Maselis ook een positieve trend op. “In vergelijking met vroeger komen mensen vandaag wel sneller langs om een verdacht vlekje te laten controleren. In 2001 zag ik nog 1 op de 3 melanomen pas in een laat stadium. Vandaag is dat aantal gereduceerd tot amper 1 op de 8. Aan de andere kant blijft het aantal huidtumoren nog steeds aangroeien en is er nog altijd een groep mensen die te lang wacht. Vooral oudere mannen vormen een risicogroep. Zij redeneren nog vaak dat het maar om een klein vlekje gaat dat geen kwaad kan berokkenen aan de rest van het lichaam.”