De piemel geeft zich bloot

Mannen praten er vaak over, zoveel is zeker. Maar los van vooroordelen en complexen over de lengte, weet de doorsnee sterveling vrij weinig over het mannelijke lid. Hoog tijd voor een snelcursus!

Het is op zich behoorlijk veelzeggend dat de term penis zoveel synoniemen heeft. Van het eerder kuise mannelijke lid, over de piemel en jongeheer, tot de meer vulgaire lul, pik en piet (aan jou om de lijst aan te vullen). De penis is al sinds mensenheugenis sterk aanwezig in zowel taal als cultuur. “Wat zeker meespeelt, is dat het mannelijke geslachtsorgaan zich, in tegenstelling tot dat van de vrouw, grotendeels buiten het lichaam bevindt. Het is zichtbaarder en minder mysterieus”, verduidelijkt Ale-xandra Hubin (doctor in de psychologie, seksuoloog en de vrouw achter de positieve seksuologie). “Jongens moeten hun penis al vanaf de kindertijd aanraken, al was het maar voor de hygiëne, en dus gebeuren heel wat ontdekkingen spontaan.”

Is dat de reden waarom mannen meestal snoeverig en stoer doen over hun penis? Terwijl ze het zelden over de werking of de fysiologie ervan hebben, alsof alles te herleiden valt tot omvang, stijfheid en seksuele prestaties. “Mannen zijn geneigd hun penis te vergelijken met die van anderen. Dat begint al op vrij jonge leeftijd, met wat het kleedkamersyndroom wordt genoemd: zo bekijken jongens elkaar na het sporten stiekem onder de douche”, licht de seksuologe toe. “En er zijn er altijd wel van wie de penis op jongere leeftijd een volwassen omvang bereikt. Nadien verschijnt porno op het toneel en doet zich hetzelfde fenomeen voor als bij vrouwen die foto’s van perfecte modellen bekijken in een damesblad. Hoewel mannen weten dat porno niet representatief is, gaan ze er hun eigen geslachtsorgaan toch anders door percipiëren. En daar kunnen heel wat mannen complexen aan overhouden.”

Ik wil de grootste hebben

Laten we dus maar de vraag opwerpen die elke man zich ooit al heeft gesteld: hoe ziet een normale penis er uit? Wel, ‘normaal’ bestaat niet echt. Net als neuzen zijn penissen er in alle vormen en maten. We kunnen ons hooguit aan enkele algemeenheden wagen. En zelfs daar moeten we voorzichtig mee zijn. “Studies die de gemiddelde penislengte meten, zijn soms moeilijk te interpreteren, omdat ze niet allemaal van hetzelfde punt vertrekken”, klinkt het bij dokter Gregory Lefèbvre (uroloog, UZ Namen (UCL) en Clinique Saint-Luc, Bouge). “Toch kan je stellen dat een slappe penis doorgaans zo’n 8 cm lang is, gemeten vanaf het schaambeen. In erectie is dat 12 cm. Lang niet zo indrukwekkend als de beelden die we te zien krijgen. Nogal wat mannen komen op consult omdat ze denken dat hun penis te klein is, terwijl dat voor de overgrote meerderheid niet klopt. Die mannen moeten we geruststellen, wat tijd vergt. Een micropenis is een uiterst zeldzame aandoening, die meestal al in de vroege kinderjaren wordt vastgesteld.”

Het beeld dat mannen hebben van de grootte van hun lid wordt soms vervormd doordat ze niet voldoende afweten van de anatomie van de penis. Wist je bijvoorbeeld dat die slechts deels zichtbaar is? “De zwellichamen van de penis beginnen bij de beenderen van het bekken, vrij diep in het lichaam. Je ziet dus enkel het buitenste deel van de penis. Zodra een man ietwat van een buikje heeft en wat vetophoping in de schaamstreek, lijkt zijn penis kleiner.”

Van vlees en bloed

Hoe groot de penis in rust is, heeft trouwens niet het minste belang, tenzij dan in de ogen van de eigenaar. “Enkel een mannelijk lid in erectie heeft een erotische connotatie”, merkt Alexandra Hubin op. “En de grootte van een penis in rust zegt totaal niets over de omvang ervan in een toestand van seksuele opwinding.” Anders gezegd: het is niet omdat je jongeheer het merendeel van de tijd aan de schuchtere kant is, dat hij niet imposant kan zijn wanneer hij in de houding gaat staan.

Een beroemde Franse uroloog maakte op basis van zijn lange ervaring een onderscheid tussen ‘vleespenissen’ – vrij groot in slappe toestand en amper omvangrijker bij een erectie – en ‘bloedpenissen’ – een pak groter in erectie dan in rust. Want er komt wel degelijk bloed bij kijken. Hoe een erectie ontstaat, is genoegzaam bekend: de penis bevat kleine holtes (zwellichamen) die zich vullen met bloed wanneer de man seksueel opgewonden raakt, of soms ook onvrijwillig en reflexmatig, bijvoorbeeld ’s nachts. Een overdruk, met als biologische functie dat de penis voldoende opzwelt en hard wordt om penetratie en dus ook voortplanting mogelijk te maken. Maar het is ook weer niet zo dat dit mechanisme enorme bloedstromen op gang brengt: gemiddeld slechts 13 cl. Want enkel de bovenste structuur van de penis bestaat uit zwellichamen.

“Een penis werkt een beetje zoals een rubberboot”, legt Grégory Lefèbvre uit. “In een penis zit noch bot, noch kraakbeen. De zwellichamen kan je nog het best vergelijken met de opgeblazen tubes van zo’n boot: ze zorgen voor stevigheid, terwijl de rest tamelijk soepel blijft. Onderaan het mannelijk lid zit een sponsachtig lichaam met in het midden de urinebuis, het kanaal waar zowel de urine als het sperma doorheen moeten en dat zelfs bij een erectie open moet kunnen blijven.”

Al dan niet besneden

Dat sponsachtige lichaam is trouwens bij elke man zichtbaar, want de eikel is niets anders dan het verlengstuk ervan, maar dan zonder huidlaag eromheen. De eikel is altijd vrij mals en doet dienst als schokdemper tijdens de seksuele daad, om beschadiging van de zwellichamen te voorkomen, die vrij fragiel zijn in opgezwollen en harde toestand. Maar de eikel is in de eerste plaats een gevoelige zone, bedoeld om de seksuele opwinding te vergroten, net zoals de clitoriseikel bij vrouwen, het zichtbare topje van de clitoris.

“In de eikel zitten tal van zenuwuiteinden, vooral dan aan de buikzijde. Geen paniek als de eikel een rare kleur lijkt te hebben: hij is bedekt met slijmvlies, net als de mond binnenin. En dat slijmvlies kan zeer uiteenlopende tinten aannemen. Zelfs bij een en hetzelfde individu kan de kleur variëren, afhankelijk van diverse parameters zoals de temperatuur of de staat van opwinding. Al raad ik toch aan om naar de dokter te gaan als de eikel groen of feloranje uitslaat.”

De eikel wordt van nature beschermd door de voorhuid. Dat huidkapje wordt soms verwijderd via besnijdenis. Wereldwijd is circa 30 tot 45% van de mannen besneden. Vaak om religieuze redenen, maar lang niet altijd. In de Verenigde Staten, nochtans hoofdzakelijk christelijk, is bijvoorbeeld bijna 80% van alle mannen besneden. De bescherming die de voorhuid biedt, is dan ook vrij paradoxaal: enerzijds houdt ze het slijmvlies van de eikel optimaal warm en vochtig en voorkomt ze irritatie door wrijving, anderzijds ligt ze ook aan de basis van mogelijke problemen. De voorhuid kan ontsteken of last krijgen van een huidziekte. Soms heeft dat tot gevolg dat de voorhuid niet meer kan worden teruggeschoven, wat tot ernstige aandoeningen kan leiden. Bovendien verkeint geen voorhuid hebben het risico op de overdracht van geslachtsziekten.

Maar een van de grootste ongemakken van de voorhuid is toch wel dat ze een vochtige en afgesloten plooi legt over de groef tussen de eikel en de schacht van de penis. Een ideale biotoop voor nare geurtjes en/of smegma-ophopingen. Zegt de term ‘smegma’ je niets? Misschien ben je meer vertrouwd met weinig appetijtelijke omschrijvingen als ‘parmezaan’ of ‘cottagecheese’. Smegma is een witte substantie die bestaat uit dode huidcellen en talg. Het nut ervan staat nog ter discussie. “De algemene regel luidt dat dagelijks wassen volstaat om ongemakken te vermijden. Maar ik wil er toch op wijzen dat nare geurtjes en smegma niet noodzakelijk te wijten zijn aan een gebrekkige hygiëne. Sommige mannen hebben er meer last van dan andere, ook al wassen ze zich elke dag correct.” Blijken deze problemen uitermate vervelend, dan kunnen ze een argument zijn voor een medische besnijdenis, die komaf maakt met geurtjes en opgehoopt smegma.

Spermacocktail

Veel mannen zijn bekommerd om de aanblik van hun sperma na de zaadlozing; ze hopen te zien hoe vruchtbaar of gezond ze zijn. “Maar sperma ziet er lang niet altijd hetzelfde uit. De aanblik hangt van talloze factoren af”, aldus uroloog Grégory Lefèbvre. “Afhankelijk van het aantal ejaculaties, de staat van opwinding, de periode van onthouding en de duur van de seksuele betrekkingen is het sperma transparant dan wel ondoorschijnend en is de textuur meer of minder viskeus. Daar valt niets uit af te leiden. Zelfs een beetje bloed in het sperma wijst doorgaans niet op een ziekte. Wat niet wegneemt dat je in dat geval toch beter naar de dokter gaat om alle twijfel weg te nemen. Bloed in de urine is problematischer.”

Ook de geur, die vaak wat weg heeft van bleekwater, en de smaak kunnen sterk variëren en hangen samen met je voeding. Sperma is nooit homogeen: ook al duurt een zaadlozing niet lang en komt er maar een kleine hoeveelheid vocht vrij (een vingerhoed), sperma bestaat sowieso uit verschillende substanties, vooral afgescheiden door de prostaat en de zaadblaasjes, en in diverse fases gemengd. Het ejaculaat is dus opgebouwd uit meerdere opeenvolgende cocktails die een rol spelen bij het gladmaken of voorbereiden van de baarmoederhals. De meeste zaadcellen worden pas in de laatste fase geloosd.

Een orgasme wordt vaak geassocieerd met een zaadlozing, maar beide gaan niet altijd samen: een man kan ejaculeren zonder genot te ervaren, bijv. bij een voortijdige zaadlozing of wanneer hij zich niet op zijn gemak voelt. Het gebeurt dus dat mannen faken, net als vrouwen soms, om de sfeer niet te verpesten. Bepaalde ziekten en prostaatbehandelingen geven dan weer aanleiding tot orgasmes met een onzichtbare, retrograde ejaculatie: bij zo’n droog orgasme komt het sperma in de blaas om dan samen met de urine het lichaam te verlaten.

De druppel te veel

En nu we het toch over gênante kwesties hebben: hoe zit het met die laatste druppel urine die je nog verliest na het plassen? De druppel die mannen zogezegd bewaren voor hun broek of voor de toiletvloer? Weet dat dit een vrij natuurlijk fenomeen is, dat zich niet uitsluitend voordoet bij aandoeningen van de prostaat. In de penis eindigt de urinebuis namelijk in een kleine verwijding, de fossa navicularis. In dat kuiltje blijft na een kleine boodschap altijd wat urine staan. Toch mag dat geen excuus zijn: je kan nadruppelen vermijden door je penis na het plassen correct af te schudden of, indien het probleem tamelijk uitgesproken is, door met een vinger over de onderkant van je penis te wrijven nadat je je blaas hebt geledigd. Gewoon aan denken en heel even tijd voor maken!