Aan toonder in de vergeethoek?

Het gerucht ontstond ongeveer een jaar geleden, en het werd sindsdien min of meer bevestigd: de effecten aan toonder gaan verdwijnen! Ter herinnering: een effect aan toonder û een aandeel, obligatie of kasbon û is een effect dat bestaat in papieren vorm en dat dus van hand tot hand of van kluis tot kluis kan worden overgedragen. Dat lijkt in bepaalde omstandigheden interessant... men kan bijv. coupons knippen om ze dan in een ander land te gaan innen. Wat is er waar van die verdwijning? Het is meer dan een gerucht, het is een officiële intentie, maar met een minder grote draagwijdte dan soms wordt beweerd. Men zou kunnen stoppen met de uitgifte van nieuwe effecten aan toonder vanaf 2007 of 2008, maar er is geen sprake van de afschaffing van de effecten die op dat moment al bestaan. Dat benadrukte het ministerie van Financiën al meermaals.

Geen zorgen dus, er verandert niets? Toch wel. Vermits kasbons en obligaties een looptijd hebben van maximaal tien jaar zouden ze wel eens in 2017 of 2018 kunnen verdwijnen. Dan blijven er enkel nog de aandelen over.

Goed om te weten is dat effecten aan toonder buiten België nauwelijks nog bestaan. Ons land past zich dus alleen maar aan de situatie in de rest van de wereld aan. We staan zelfs wat onder druk, want die effecten aan toonder vergemakkelijken het witwassen van geld door criminele organisaties. In het buitenland ontvangt de bezitter van aandelen, obligaties, enz. gewoonweg een papier dat signaleert dat zijn rekening werd gecrediteerd met x aandelen of y obligaties. Precies zoals je een rekeninguittreksel ontvangt dat aangeeft dat je een bepaald bedrag op de bankrekening hebt.

Het is duidelijk dat ‘discrete’ erfenissen op die manier niet meer mogelijk zijn. Toch hoeven we geen tranen met tuiten te huilen. “De meeste cliënten overschatten de successierechten”, stellen veel bankiers, “tenminste als het gaat om een erfenis in rechte lijn. Door handig gebruik te maken van schenkingen kan men de successierechten immers herleiden tot onbeduidende tarieven!”

Dat een stijgend aantal cliënten zijn activa op een effectenrekening plaatst, beheerd door de bank, liever dan ze in een koffertje te verbergen, is geen toeval. Maar is het niet paradoxaal dat dit net de meest gefortuneerden zijn, diegenen die meer successierechten zouden moeten betalen? Niet echt. Eerst en vooral zijn zij het best geïnformeerd en doen ze meer schenkingen. Vervolgens hebben ze vaak veel in aandelen belegd. En op de beursvloer gaat het er soms nogal zenuwachtig aan toe, en is opvolging noodzakelijk. Zo mag men bijvoorbeeld een overnamebod niet missen. Wie niet reageerde toen Fortis een bod deed op Generale Bank, bleef zitten met aandelen die nog maar de helft waard waren van de prijs die Fortis bood! Ook vervelend: niet reageren op een kapitaalverhoging. De bezitters van Quick-aandelen die ze niet op het juiste moment verkochten misten in 2003 de gelegenheid om 1 euro meer op zak te steken, 15 % op de waarde van hun aandelen. Het beheer van obligaties is ook niet altijd een rustige stroom, en het risico op verlies is groot. Ten slotte is het alarm rond de effecten aan toonder misschien de gelegenheid om na te gaan of men geen fout heeft gemaakt door zijn waarden in een kluis te stoppen, of, erger nog, onder een matras!

A Guy Legrand