Een art-decoparel in ere hersteld

De villa Empain is een schoolvoorbeeld van de art-decostijl in België. Na een volledige restauratie is ze sinds april geopend voor het publiek als tentoon-stellingsruimte, precies zoals baron Empain het wou.

De bouwheer van de villa bij het Terkamerenbos is de jongste zoon van industrieel Edouard Empain die zijn imperium opbouwde met de aanleg van spoorwegen in België en het voormalige Congo, van de Parijse metro en de stadswijk Heliopolis, bij Caïro.

Na de dood van zijn vader in 1929 erft de 21-jarige Louis samen met zijn broer het grootste familiefortuin ooit in België. Een jaar later geeft hij opdracht aan architect Michel Polak om een monumentale art-decovilla te bouwen met een tuin met zwembad en pergola en een portierswoning. Dit alles op een oppervlakte van 2500 vierkante meter. Nochtans blijft de jonge baron er maar zes maanden wonen. Hij vindt het pand te groot en ongezellig. Wanneer hij naar Canada emigreert, in 1934, schenkt hij het gebouw aan de Belgische staat met de bedoeling er een museum voor decoratieve kunst in onder te brengen.

Een bewogen verleden

Lange tijd gebeurt er niets met de villa, tijdens de bezetting verblijven er Duitse officieren in en na de oorlog verhuurt de Belgische staat ze aan de USSR die er haar ambassade installeert, iets wat baron Louis absoluut niet zint. Hij vordert zijn eigendom terug, om het te verkopen aan privé-eigenaars, die het later doorverkopen aan televisiezender RTL. De daaropvolgende eigenaar begint zonder toe-stemming met afbraakwerken op de verdieping, die de dienst Monumenten en Landschappen prompt laat stilleggen. Tien jaar lang staat het pand nadien leeg. Dan koopt de Boghossian Foundation – rond de Armeense juweliersfamilie Boghossian – het en gaan de restauratiewerken van start.

Prachtige materialen en strakke lijnen

Vandaag ziet de villa er opnieuw prachtig uit: de met bladgoud versierde gietijzeren poorten, het gepolijste marmer en graniet, de exotische houtsoorten van deuren en raamlijsten... En dan vergeten we het gigantische zwembad nog, waarvan de felblauwe mozaïektegels minutieus zijn hersteld.

De conciërgewoning wordt in de nabije toekomst aangepakt. Daarin komt tegen het najaar een theehuis en een verblijfplaats voor studenten en artiesten. De villa zelf wordt een centrum voor culturele en artistieke dialoog tussen de oosterse en westerse cultuur. Zo loopt er momenteel de tentoonstelling Routes van de elegantie tussen het Oosten en het Westen, met kunstwerken die getuigen van de wederzijdse esthetische invloeden tussen de culturen sinds de oudheid. In juni is ook – uitzonderlijk en tijdelijk – het enorme collier te zien dat in 1928 door Cartier werd gemaakt voor de maharaja van Patiala, met niet minder dan 2930 diamanten.

Routes van de elegantie tussen het Oosten en het Westen. Tentoonstelling in de gerestaureerde Villa Empain, Franklin Rooseveltlaan 67, Brussel, nog tot 31/10, di-zo 10-18.30 uur. Toegang: euro 10 (65+: euro 8 en -8 j: gratis). Info: tel. 02 534 60 85 en www.villaempain.com

Filip Godelaine