Weg met het brugpensioen?

Het brugpensioen wordt dit najaar het ‘heetste’ onderwerp in de sociale onderhandelingen. De werkgevers zien het maar al te graag verdwijnen, de vakbonden steigeren bij dat idee. En de experts, die raken het niet eens: wordt het brugpensioen onbetaalbaar, of niet?

In het midden van de zomer loste het VBO (Verbond van Belgische Ondernemers) een schot voor de boeg: “Het brugpensioen moet verdwijnen!”, klonk het. Waarom? Omdat het te duur is voor de samenleving (voor de ondernemingen) en omdat het volgens de werkgevers zorgt voor een te lage activiteitsgraad van de werknemers van 55 tot 65 jaar. Zelfs koning Albert deed zijn duit in het zakje toen hij in zijn 21 juli-toespraak verklaarde dat de Belgen waarschijnlijk langer zullen moeten werken om hun pensioen te kunnen blijven betalen.

Nieuw zijn de twijfels over de leefbaarheid van het brugpensioen niet. De eindeloopbaanproblematiek was al een stokpaardje van Frank Vandenbroucke, federaal ex-minister van Arbeid en Pensioenen en nu Vlaams minister van Onderwijs en Werk. Zijn boodschap, die van de Hoge Raad voor de Arbeid en van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) klinken eensluidend: België moet meer mensen boven de 55 aan het werk houden of we hebben over 20 tot 30 jaar geen geld meer voor de pensioenen.

Tegenover al dat doemdenken staat de realiteit: vorig jaar is het aantal Belgen tussen 55 en 65 dat nog werkt, opnieuw afgenomen en bij elke rationalisering blijft brugpensioen het eerste middel waarnaar werkgevers én vakbonden solidair grijpen.

Verplichten of stimuleren?

In zijn ‘Masterplan’ stelt het VBO onder meer voor om tegen 2010 alle “nepstelsels” die een definitieve uitstap uit de arbeidsmarkt vóór 65 jaar mogelijk maken, af te schaffen. Het wil ook een efficiënte controle op de ziekte, de invaliditeit en de arbeidsonbekwaamheid van oudere werklozen en, als positieve stimulans, een soort van financiële bonus voor werknemers die niét voor hun 65ste afhaken. De vijftigers en zes-tigers die hun baan verliezen, zouden een andere richting moeten kiezen: bijvoorbeeld het onderwijs of de opleidingssector.

Al deze voorstellen maken dat de zenuwen in de Wetstraat gespannen staan voor de komende besprekingen tussen werkgevers en vakbonden. Verworven rechten afstaan is moeilijk, zeker als die zo populair zijn als het brugpensioen. En een aantal politici hebben al laten weten dat ze willen vasthouden aan een systeem dat oudere werknemers op een eerbare en menselijke manier uit het actieve leven laat stappen.

Ook bij de onafhankelijke experts blijken de meningen verdeeld. Roger Blanpain, professor arbeidsrecht aan de KU Leuven, zorgde voor opschudding met zijn voorstel om alle vormen van vervroegd pensioen, dus ook het brugpensioen, gewoon af te schaffen. Volgens hem zijn al die stelsels niet meer te betalen. David de la Croix, professor in de macro-economie aan de UCL, ziet het anders: hij vreest sociaal ongenoegen en pleit voor sterke positieve stimulansen door de loonlast voor oudere werknemers te verlagen ( lees het interview met de professor op de linkerpagina).

Het effect van een hersenspoeling?

Laten we eerlijk zijn: tot voor kort liet het probleem ons koud. In augustus publiceerde het Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudie echter de resultaten van een enquête waaruit bleek dat een relatief grote minderheid (34 %) de afschaffing van het brugpensioen de beste maatregel vond om de pensioenen te redden. Verrassend: de ondervraagde 50-plussers zijn nog méér voorstanders van deze maatregel dan de jongere leeftijdsgroepen.

Staan we voor een ommezwaai in de publieke opinie of zijn de doemdenkers ons aan het hersenspoelen? Volgens Guy Peeters, de topman van de socialistische ziekenfondsen, zal mensen verplicht aan het werk houden tot 65 jaar zowel het medicijnenverbruik als de afwezigheid door langdurige ziekten nog doen toenemen. En misschien kost dat nog meer aan de sociale zekerheid dan het brugpensioen.

Nu Frank Vandenbroucke naar de Vlaamse Regering is verhuisd, mag Freya Van den Bossche zoeken naar een oplossing die iedereen tevreden stelt. Over enkele maanden weten we meer. n

Karima Amrous, Ludo Hugaerts