Waarom we anders gaan wonen

Van energieneutraal, over telewerkvriendelijk tot co-living. Deskundigen leggen uit hoe we onze woning gaan heruitvinden. Kleiner, milieuvriendelijker, meer technologie en gedeelde ruimtes, maar nog altijd een goede investering.

Welke richting gaat het uit? Zullen technische evoluties, maatschappelijk verande-ringen en nieuwe re- gels onze manier van wonen op korte termijn overhoop halen? Verschillende trends tekenen zich af.

Investeren in huis en tuin

Door de lockdown brengen we noodgedwongen meer tijd thuis door, waardoor mogelijke gebreken aan onze woning komen bovendrijven. “De pandemie heeft een grote impact op de bouw- en renovatiesector: we investeren opnieuw in onze woning”, analyseert Marie Franck van Batibouw-organisator Fisa de situatie. Dit jaar gaat de beurs enkel online door, van 27 februari tot 7 maart. “Veel mensen hebben tijdens deze periode gespaard”, vervolgt ze. “Ze hebben beslist om met hun vakantie- of activiteitenbudget een deel van hun woning te renoveren. Dat we meer tijd doorbrengen thuis en minder buitenshuis, heeft ons doen nadenken over hoe we onze woning beter kunnen inrichten om aan onze behoeften te voldoen, zoals een werkplek creëren, investeren in tuin en terras, enz.”

Vooral in de stad is het verlangen naar een tuin een pijnpunt. Volgens een studie is de tevredenheid van mensen over hun woning daar de laatste maanden het sterkst gedaald. We hechten steeds meer belang aan de buitenruimte om tot rust te komen. En ook het platteland lonkt weer.

Belegging ij uitstek?

Bijna een op de drie Belgen denkt dat vastgoed de meest rendabele investering van 2021 wordt, zo blijkt uit de jongste ING Beleggersbarometer. Dan volgen aandelen en aandelenfondsen, pas daarna goud. Obligaties en obligatiefondsen sluiten het rijtje. Meer dan ooit wordt investeren in een woning – vooral dan de eigen woning – als een van de beste manieren gezien om het wettelijk pensioen aan te vullen. Pandemie of niet, Statbel – het Belgische bureau voor de statistiek – stelt vast dat het aantal bouwvergunningen tijdens de eerste negen maanden van 2020 met 4% is gestegen voor nieuwbouw en met 3,8% voor renovatie.

Veel mensen kregen af te rekenen met de economische gevolgen van het virus. Toch was er globaal gezien nog nooit zoveel geld beschikbaar. Wij Belgen hebben vorig jaar niet minder dan 15 miljard euro extra op onze spaarrekening geparkeerd, ondanks de lage rente. De banken registreerden ook erg weinig wanbetalingen bij hypotheekleningen. Tegelijkertijd hebben zowel beleggers als particulieren zich op vastgoed gericht. Dat resulteerde in 2020 in een prijsstijging van ongeveer 6%, zo blijkt uit de meest recente index van vastgoedgroep Trevi. En in 2021 zou vastgoed nog eens met 3 of 4% kunnen stijgen, met pieken tot 8 of 10% in Brussel, waar de vraag groter is dan het aanbod. Veel potentiële verkopers kijken de kat echter nog even uit de boom en wachten tot de gezondheids- en economische situatie opklaart.

Thuiswerk

“Door de gezondheidscrisis die we nu doormaken, kende telewerk een sterke groei en wellicht zal deze trend ook na de pandemie aanhouden”, meent notaris Renaud Grégoire, woordvoerder van de Franstalige tegenhanger van Notaris.be. Voor hem en zijn collega’s is er geen twijfel meer mogelijk: de reorganisatie van het werk zal ook in de vastgoedsector voor verschuivingen zorgen. “Wij denken dat dit gevolgen zal hebben voor de huisvesting. De vraag naar meer modulaire woningen in de stad, met ruimte voor een microkantoor om van thuis uit te kunnen werken, zal alleen maar toenemen. Anderzijds wordt ook het verlangen naar een groene omgeving belangrijker, vaak verder weg van het stadscentrum dan eerder het geval was. Van daaruit vijf dagen per week naar het werk pendelen is natuurlijk niet leuk, maar als dit zich beperkt tot twee dagen per week is dat al een heel ander verhaal.” Telewerken verplicht ons dus de indeling van onze woning te herbekijken, maar zou ook de stadsvlucht van geschoolde werknemers in de hand kunnen werken.

Kleiner wonen en tiny housesS

“De huidige vastgoedprijzen maken de aankoop van een eigen woning in ons land almaar moeilijker, vooral voor jongeren. Verwacht wordt dus dat de woonoppervlakte mettertijd kleiner zal worden”, legt Renaud Grégoire uit. “We kunnen terecht een inkrimping van het woonvolume verwachten, maar tegelijk ook een efficiënter gebruik van de ruimte.” Daar waar een huis in Vlaanderen in 2000 nog een gemiddelde woonoppervlakte van 160 m2 had, is dit cijfer ondertussen gedaald naar gemiddeld 120 m2.

Deze trend van minder bewoonbare vierkante meters vind je ook helemaal terug in de filosofie van de tiny houses. “Die kunnen op steeds meer bijval rekenen”, zegt Sven Nouten van de Confederatie Bouw. “Dit concept van een compacte wooneenheid met alle beschikbare comfort komt overgewaaid uit de Verenigde Staten. Je moet het zien als een antwoord op de sterke toename van het aantal alleenstaanden. Met een tiny house komt een eigen stekje bezitten voor een betaalbare prijs weer binnen handbereik. De woonoppervlakte van zo’n huis bedraagt meestal maar 20 m2. Al is er een keerzijde: de Belgische wetgeving blijft nog steeds erg vaag over deze woonvorm. Eigenlijk is dit concept nog niet in onze wetgeving opgenomen.”

Woning delen

“Demografisch is ons land de laatste jaren ingrijpend veranderd. Er zijn nu meer alleenstaanden, meer eenoudergezinnen en meer ouderen die zelfstandig willen blijven wonen. En deze trend zal in de toekomst alleen maar toenemen”, aldus de Confederatie Bouw. De vereniging van Belgische bouwbedrijven liet een enquête uitvoeren waarin werd gepolst naar de verwachtingen van de consumenten wat betreft aankoop-, bouw- en renovatieprojecten. Uit de resultaten blijkt dat de vraag naar minder conventionele woningen exponentieel groeit.

Vooreerst is er een groeiende belangstelling voor serviceflats, aldus de Confederatie. “Deze specifieke woonvorm met een waaier aan diensten – zorg, maaltijden, schoonmaak – is in de eerste plaats bedoeld voor ouderen die nog zelfstandig willen wonen en niet permanent zorg of toezicht nodig hebben.” Er is ook opvallend veel belangstelling voor kangoeroewonen. “Dit type huisvesting, waar verschillende generaties gezinnen in hetzelfde huis wonen, wordt vaak gebruikt om ouders die geregeld zorg nodig hebben op te vangen en te ondersteunen. Ze beschikken dan over een aparte wooneenheid binnen de bestaande woning of het huis krijgt een aanbouw.” Ten slotte toont een kwart van de Belgen interesse voor woningen met gemeenschappelijke ruimtes, zoals een tuin, een wasruimte, de ingang, enz. Er is zelfs belangstelling voor woningen met gemeenschappelijke voorzieningen zoals een wasmachine of een grasmaaier.

Co-living of een huis delen met gelijkgestemden — is nog zo’n onvermijdelijke evolutie op de woonmarkt. “De jongere generatie, geboren in de jaren 90 en de jaren daarna, heeft een heel andere opvatting over wonen dan de oudere generaties”, oppert Renaud Grégoire. “Hun kijk op wonen zet dan ook aan tot een andere vorm van eigendom: co-living, met waarden als duurzaamheid en vrijheid van komen en gaan. Die ideeën zullen de huisvesting van morgen beïnvloeden, vooral in stadscentra. Deze generatie verlangt naar meer vrijheid. Werk moet betekenisvol zijn en is niet langer een eis op zich. We merken een spontane trend richting meer groepswoonvormen. Want een huis kopen, is een beetje zoals een gezin stichten: je bewegingsvrijheid wordt ingeperkt. Zo zien we dat de gemiddelde leeftijd waarop deze jonge generatie een woning koopt hoger ligt dan vroeger, omdat ze langer van die vrijheid willen genieten.”

Energievreters zijn passé

Een energieneutrale woning is zelfvoorzienend wat energieverbruik betreft, vooral door de isolatie en hernieuwbare energiebronnen. De Europese, nationale en regionale energienormen worden dan ook almaar strenger. “Het Energieprestatiecertificaat (EPC) van een woning wordt daarom steeds belangrijker bij de waardebepaling van vastgoed”, zegt Charline Gorez van Febelfin, de vereniging die de financiële sector in België vertegenwoordigt. “Een slecht EPC zal een negatieve impact hebben op de hypotheekwaarde voor de banken. Op lange termijn loop je immers het risico dat een te lage energiescore de woning in waarde zal doen dalen. Bovendien eist de Nationale Bank van België als toezichthouder nu al van de banken dat ze rekening houden met het EPC bij het verstrekken van nieuwe leningen voor de aankoop van een woning.”

“Ook de diverse regionale maatregelen zijn erop gericht de overgang naar minder energieverslindende woningen te versnellen. Zoals de renteloze renovatielening in Vlaanderen, waarmee je de woning die je koopt kan renoveren of afbreken en heropbouwen tot een energie-efficiënter gebouw. In Wallonië is er dan weer het Q-ZEN-plan, waarmee de energieprestatievereisten voor nieuwbouw recent werden aangescherpt.” Alle nieuwbouw zal dus bijna volledig energieneutraal moeten zijn.

Groene innovaties

De waardevermindering van energieverslindende gebouwen zal eigenaars er onvermijdelijk toe aanzetten om te investeren in de energie-efficiëntie van hun woning. Door te isoleren – dak, muren, ramen, vloer -, te opteren voor hernieuwbare energiebronnen zoals zonne-energie, te ventileren en de verwarming en airco te vernieuwen.

Via innovatie participeren bedrijven en onderzoekscentra in het energie-efficiënter maken van de huizen van morgen. Zo hebben wetenschappers van de KULeuven, samen met andere Europese onderzoekscentra, recent een soort beton ontwikkeld dat gebouwen spontaan koelt, en dus duurzaam en goedkoper is dan airconditioning. De Belgische glasindustrie bracht dan weer Fineo op de markt, glas dat even dun is als enkele beglazing, maar met dezelfde prestaties als driedubbelglas. Deze innovatie heeft als voordeel dat je bij een renovatie een oud kozijn dat nog in goede staat is, kan voorzien van super-isolerend glas. De plaatsing kan in één dag, veroorzaakt weinig stof en er komt achteraf geen pleisterwerk aan te pas. Zeker handig om een historisch pand of een huis met charmante kozijnen thermisch en akoestisch beter te isoleren. Het zijn slechts enkele voorbeelden van innovaties die ons quasi onafhankelijk zullen maken van fossiele brandstof zoals mazout.

Domotica

De laatste trend die onze huizen verovert, is de doorbraak van domotica. Of hoe je je huis kan automatiseren met behulp van je smartphone of computer. Vandaag bestaan er al tal van gebruiksvriendelijke toepassingen om verschillende installaties in huis te bedienen, zoals de verwarming of de ventilatie op- en afzetten, de verlichting in een kamer aansteken of programmeren, een stopcontact vanop afstand activeren. Via domotica kan je ook de temperatuur van de thermostaat verlagen of de ventilatie uitschakelen wanneer je het huis verlaat. “Je vermindert niet alleen je energieverbruik, je verhoogt ook de veiligheid”, benadrukt Philippe Fondu van Brainbox, een bedrijf gespecialiseerd in domotica. “Je kan ook een noodknop in je slaapkamer laten installeren om hulp in te roepen, of een schakelaar waarmee je alle lichten tegelijk aan doet.”