Gezond overwinteren
Heel wat mensen die de wintermaanden doorbrengen in warmer oorden voelen zich mentaal en fysiek beter. Hoe komt dit? En waar hou je best rekening mee als je onze koude, vochtige winter inruilt voor een zachte, zuiderse zeebries?
De Europese adel doet het al eeuwen: in de donkerste wintermaanden met de hele hofhouding naar het warmere zuiden trekken. Maar sinds vorige eeuw trekken ook steeds meer modale Belgen na hun pensioen in de winter een aantal weken of maanden naar warmere bestemmingen als Zuid-Spanje, Portugal of Turkije. Behalve dat het aangenaam toeven is met de zon, de zee en het strand in de buurt, kan het ook heilzaam zijn voor de gezondheid. Tal van aandoeningen zoals reuma, astma, chronisch vermoeidheidssyndroom, psoriasis,... hebben baat bij een warm (en droog) klimaat.
Druk in de wachtkamer
“De wintermaanden zijn voor mij de drukste maanden. Dan komen heel veel Belgen overwinteren in Benidorm. Ze ruilen de koude, natte Belgische winter in voor een plek waar ze elke dag kunnen buitenkomen en een wandeling maken.” Dr. Hilde Buyse verhuisde 18 jaar geleden met haar gezin naar Benidorm om er te werken in de praktijk van een Nederlandse huisarts. Intussen heeft ze haar eigen huisartsenpraktijk. Op relatief korte tijd zag ze het publiek veranderen. “Vroeger kwamen hier vooral mensen overwinteren die in goede gezondheid waren. Ze kregen al eens griep of bronchitis, zonder veel erg. Maar de geneeskunde is erop vooruit gegaan, waardoor nu ook mensen met een chronische aandoening voor een langere periode met vakantie kunnen. Ze hebben kanker, ondergingen een hartoperatie of moeten wekelijks aan de nierdialyse. Fantastisch dat ook chronische patiënten kunnen genieten van de zuiderse zon tijdens de wintermaanden, maar het maakt mijn werk hier als huisarts wel complexer.”
Pijnstillend
Mensen met chronische longaandoeningen (astma, COPD,...) kunnen in de winter last hebben van de (extreme) koude en de luchtvervuiling. Een omgeving met propere lucht, waar de temperatuur niet extreem hoog oploopt, kan ervoor zorgen dat hun longen minder geprikkeld raken.
Voor andere aandoeningen is het vooral de zon die helend kan werken. “Warmte werkt spierontspannend en is daardoor ook pijnstillend”, zegt reumatoloog prof. Filip De Keyser. “Vaak komt die pijn voort uit het feit dat je de spieren continu onbewust gespannen houdt. Een kinesitherapeut gebruikt warme modder of een infraroodcabine om die spieren te helpen ontspannen. Zonnewarmte heeft een vergelijkbaar effect.” Vooral mensen met artrosepijn, waar zowat een op de drie zestigplussers in meer of mindere mate mee kampt, kunnen zich comfortabeler voelen wanneer ze hun spieren ontspannen. “Bij deze slijtagereuma, waarbij het kraakbeen in de gewrichten afgesleten is, behandelen we in eerste instantie de symptomen van pijn en stramheid. Kraakbeen kunnen we niet meer terugbrengen, maar je kan wel je spieren rondom het aangetaste gewricht versterken”, aldus Filip De Keyser. En dat doe je door rustig te bewegen: zwemmen, wandelen, fietsen,... sporten die je gemakkelijker beoefent onder een stralende hemel dan bij miezerig weer. Bovendien is bewezen dat beweging helpt tegen stress. En hoe minder stress, hoe minder je de spieren opspant.
Naast warmte is de zon ook de belangrijkste leverancier van vitamine D. Die is onder meer belangrijk voor de kwaliteit van je botten en spieren.
Positief
Volgens prof. Filip De Keyser speelt er nog een ander effect bij overwinteraars met een chronische ziekte. “Er moet nog verder onderzoek naar gevoerd worden, maar vandaag weten we al dat optimisme en positiviteit bepaalde biologische processen in gang zetten. Er komt bijvoorbeeld dopamine vrij. Reumasymptomen kan je in het beste geval 80% verlichten met medicatie. Je kan de meeste vormen van reuma nooit volledig genezen, er blijven altijd restklachten bestaan. De manier waarop je daarmee omgaat, bepaalt in hoge mate je levenskwaliteit. De positieve psychologie biedt handvatten om op een succesvollere manier om te gaan met gezondheidstegenslagen en zo je geluksniveau te verhogen. Wat doet iemand die in het Zuiden overwintert? Hij of zij neemt meer tijd voor sociale interactie, geniet meer, heeft meer lichaamsbeweging, neemt meer tijd voor de partner,... Deze positieve emoties verhogen je energiepeil en je veerkracht om met tegenslagen om te gaan.”
Dat merkt ook dr. Hilde Buyse in haar huisartsenpraktijk. “Ik ontmoet veel mensen die hier komen overwinteren om verdriet te verwerken. Hun partner of kind is overleden en hier kunnen ze dat een plaats geven. Het is bemoedigend om te zien dat je nog zoveel wél kan na een groot verlies, een zware ziekte of met een chronische aandoening.”
Bronchitis bij zomertemperaturen
Het is een misvatting dat overwinteraars minder snel ziek worden onder de Zuiderse zon. Ook zij krijgen af te rekenen met typische winterkwaaltjes. “Overdag kan het hier van januari tot maart een aangename 22 graden worden, maar ’s avonds koelt het flink af en heb je een dikke trui of jas nodig. Anderzijds komen overwinteraars hier vaak meer onder de mensen – in de luchthaven, op hotel, tijdens uitstappen – en komen ze dus in aanraking met virussen en bacteriën. Soms lopen patiënten ook een bronchitis op nadat ze zijn gaan fietsen in de bergen. Ze zweten en in de afdaling vatten ze kou.”
Andere veel voorkomende kwalen waarmee overwinteraars bij dr. Buyse komen aankloppen zijn allergieën (amandelbloesem en processierups), longontstekingen, hartritmestoornissen, rugklachten, knie- en schouderklachten. “De meeste Belgen die hier komen overwinteren zijn nog heel actief – een van mijn patiënten nam onlangs deel aan de triatlon van Hawaï in de leeftijdscategorie 70+- ik moet dus geregeld blaren en pijnlijke voeten en knieën verzorgen van mensen die te veel gewandeld hebben.”
Schadelijke zon
Een andere misvatting is dat het deugddoende winterzonnetje minder schadelijk zou zijn voor de huid. “In het noordelijk halfrond staat de aarde in een andere hoek ten opzichte van de zon. Daardoor is de uv-straling er ’s winters inderdaad minder schadelijk. Tijdens een typisch Belgische winter moet je je minder snel beschermen tegen de zon”, zegt dr. Mathijs Goossens, woordvoerder van de Stichting tegen Kanker. Hoe dichter bij de evenaar, hoe meer je de intensiteit van de uv-straling kan vergelijken met onze zomers. En je dus dezelfde maatregelen moet nemen. Dokter Goossens: “Zoek de schaduw op. Kan dat niet, dan moet je je huid bedekken. Is ook dat geen optie, dan moet je zonnecrème smeren. Het probleem is dat mensen zich bij aangename temperaturen van 22°C niet snel beschermen tegen de zon, ook in België niet. Maar als je huid bruint, heeft ze schade opgelopen. Een beschadigde huid gaat sneller rimpelen en verhoogt de kans op huidkanker.” Dat wil niet zeggen dat je fanatiek uit de zon moet blijven. Maar een kwartier tot een half uurtje zon op je gezicht en armen volstaat al om je vitamine D-reserve op peil te houden.
Ben je op je overwinterplek van plan om een uitstap te maken in de bergen, neem dan zeker de nodige maatregelen. Hoe hoger je gaat, hoe dunner de atmosfeer wordt, waardoor de intensiteit van de uv-straling nog sterker wordt. “In de praktijk zal je wellicht enkel je gezicht moeten beschermen. Ideaal draag je een pet of een zonnehoedje”, adviseert dr. Goossens. “Ook bepaalde medicijnen kunnen je huid extra gevoelig maken voor zonnestraling. Vermeldt de bijsluiter huidirritatie als mogelijke bijwerking, dan blijf je best uit de zon.”
Meer weten? Reumapositief. Anders omgaan met een chronische ziekte — Filip De Keyser & Heidi Van de Keere — Lannoo — 19,99 euro — isbn 9789401441803
Vraag je Europese verzekeringskaart aan
Een Europese verzekeringskaart of EVZK is niet verplicht, maar ze bewijst dat je in orde bent met de ziekteverzekering waardoor ook de meeste ziektekosten in het buitenland (grotendeels) gedekt zijn in de EU-landen en in de landen waarmee België een overeenkomst heeft afgesloten (zoals Marokko en Australië). Voor sommige landen (zoals Australië, Marokko, Tunesië,...) moet je wel nog extra formaliteiten regelen. Check dit vooraf bij je ziekenfonds.
Je bent ernstig ziek
Wanneer je een ernstige ziekte hebt die op korte termijn ongunstig kan evolueren, dan heb je een attest nodig van je arts die je een buitenlandse vakantie toestaat. Dit attest moet rekening houden met je aandoening, de geplande duur en het land van verblijf. Controleer vooraf bij je ziekenfonds welke kosten het op zich neemt in geval je opgenomen moet worden in het ziekenhuis.
Heb je een chronische aandoening, vraag dan of je huisarts/specialist een kort verslag opstelt waarin bijvoorbeeld vermeld wordt in welk stadium van de ziekte je je bevindt, welke medicijnen je neemt ...
Je moet medicijnen nemen
Vraag je arts voldoende medicijnen voor te schrijven voor de periode in het buitenland. Sommige medicatie kan je in het buitenland niet krijgen of heeft een andere naam of samenstelling. Bewaar geneesmiddelen in de originele verpakking én in je handbagage. Zo heb je ze altijd bij de hand, ook als je koffer zoek raakt. Vraag aan je huisarts of apotheker een medicatiepaspoort. Dit vertelt, liefst in het Engels, welke medicijnen je neemt, of je allergieën hebt, wat je bloedgroep is,... en is handig om plaatselijke artsen te informeren in geval van nood. Medicatie met psychotrope stoffen (pijnstillers met morfine, slaap- en kalmeringsmiddelen, medicinale cannabis) mag niet zomaar de grens over. Hiervoor heb je een officiële verklaring nodig van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (fagg.be). Bewaar het document bij je medicijnen.
Je bent arbeidsongeschikt
Wie arbeidsongeschikt is en op reis wil gaan binnen de EU, Zwitserland, IJsland, Liechtenstein of Noorwegen moet dit signaleren aan de arts van zijn of haar ziekenfonds. Voor een reis naar een ander land heb je de toestemming nodig van de adviserende arts vooraleer je vertrekt.
Nadia Bogaert – Zuid-Spanje is mijn beste medicijn
“Ik voelde me al jaren niet goed. Ik had overal pijn die toesloeg in de rug, knieën, schouders, tanden,... Ik was constant moe en kon op de duur niet meer gaan werken. Vooral mentaal had ik het moeilijk: ik wilde van alles doen, maar ik kon het niet. Na vele onderzoeken houden de dokters het erop dat ik fibromyalgie heb. Ik had eerder al gemerkt dat ik me beter voelde in warmere landen. Dan verdwenen een aantal van mijn klachten. Omdat mijn man en ik verliefd werden op Málaga besloten we om daar een huis te huren waar we regelmatig naartoe konden gaan. Telkens ik daar voor een langere periode was, voelde ik me stilletjes aan beter worden. Ik besefte plots dat ik sommige pijn niet meer voelde of dat ik mijn medicatie vergeten nemen was. Op een bepaald moment voelde ik me zo goed dat ik besloot al mijn medicatie overboord te gooien. Maar dat was wat voorbarig. Ik heb wel degelijk medicatie nodig om de pijn te verzachten.
Intussen is mijn man gepensioneerd en zijn we permanent naar Spanje verhuisd. Vanaf het moment dat we die beslissing hebben genomen, heb ik een knop omgedraaid. Ik heb beslist om weer te genieten. Een chronische aandoening beheerst je leven heel fel. Je voelt je minderwaardig omdat je niets kan. Ik zat vroeger bij Facebookgroepen van mensen met chronische ziekten, waardoor ik nog meer met die machteloosheid werd geconfronteerd. In Spanje kan ik dit achter me laten. Ik ontmoet nog wel mensen met gezondheidsproblemen, maar er wordt veel minder over geklaagd. Ik kan me focussen op wat ik wel nog kan omdat ik minder stress ervaar. Als ik nu op bezoek kom bij mijn moeder of dochter in Antwerpen, dan valt me de luchtvervuiling op, het constante lawaai van de snelweg op de achtergrond, de stress van de mensen,... Dat zijn prikkels die ik met mijn ziekte niet meer kan verdragen. Het leven in Spanje is ook anders. Om te beginnen zijn de dagen langer: ik sta om acht uur op, maar de winkels en de diensten sluiten pas om 21 uur ’s avonds. Ik hoef me niet te haasten. En wat vandaag niet lukt, kan morgen.
Uit tests die ik vorig jaar in België liet uitvoeren, blijkt dat mijn bloedwaarden fel verbeterd zijn. Intussen laat ik me opvolgen door een Spaanse arts. Ik kom daar dan toe met een briefje vol vertalingen van medische termen. De medicatie kan ik gewoon daar krijgen. Fibromyalgie is jammer genoeg niet te genezen, maar naar Spanje verhuizen was voor mij het beste medicijn.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier