Kan vitamine D beschermen tegen covid-infecties?

Vitamine D staat bekend om zijn positieve effecten op het immuunsysteem. ‘We hebben nu sterke aanwijzingen dat vitamine D ook een belangrijke rol kan spelen zowel bij de preventie als de behandeling van covid-infecties’, vertelt de Britse topexpert Prof. Adrian Martineau (Queen Mary University Londen). Hij finaliseert volgende maand de grootste wereldwijde studie naar de impact van vitamine D op het coronavirus.

Vaccinaties blijven het voornaamste wapen om ons te beschermen tegen de impact van covid -19 infecties. “Maar deze strategie werkt niet voor 100%. Dat heeft meerdere redenen”, verduidelijkt Adrian Martineau professor respiratoire infecties en immuniteit die zich al jaren toelegt op onderzoek naar vitamine D. “Zo hebben lang niet alle landen een even goede toegang tot de vaccins. In regio’s waar dat probleem niet speelt, is er het fenomeen van de vaccinweigeraars en daarnaast knagen ook bepaalde mutaties aan de slagkracht van de vaccins.”

Dubbele vijand

De jongste weken merkte Martineau op dat het aantal infecties van de bovenste luchtwegen zoals die veroorzaakt door de rhinovirussen, weer in de lift zit. “Daardoor worden we vandaag geconfronteerd met een dubbelde vijand: het coronavirus en de gewone verkoudheidsvirussen. Ons immuunsysteem is het voorbije jaar bovendien amper geactiveerd door de vele – terechte – maatregelen om pandemie in te dijken. Door het veelvuldige handen wassen, de mondmaskers en de isolaties, werd het immuunsysteem van de meeste mensen niet geconfronteerd met die verkoudheidsvirussen. Een van de manieren om dat ingedommelde immuunsysteem een handje toe te steken, is vitamine D”, stelt Martineau vast.

Werking van vitamine D

De belangstelling vanuit de wetenschappelijke wereld voor deze zonvitamine kende de afgelopen maanden dan ook een nooit eerder geziene piek. Het aantal studies schoot de hoogte in. “Dat heeft alles te maken met de impact van vitamine D op de werking van onze immuniteit. Het grootste deel van vitamine D wordt door het lichaam zelf aangemaakt na blootstelling aan het ultraviolette licht van de zon. Een kleiner deel wordt opgenomen via voeding zoals vette vis en eieren.”

Vooraleer vitamine D geactiveerd wordt in het lichaam, legt het een hele weg af, waarbij het via de lever en bepaalde enzymen uiteindelijk wordt omgezet in een hormoon. Het is die biologisch geactiveerde vitamine D die in staat is om het immuunsysteem te ondersteunen, maar die ook gunstig effecten heeft op de bescherming van het bot, de spierfuncties en de tanden.

“Dat verloopt via verschillende mechanismen. In grote lijnen weten we dat vitamine D een tweelingeffect uitoefent op het afweersysteem. Het boost aan de ene kant de cellen die virussen en andere ongewenste indringers bestrijden en tegelijk heeft het een milderend effect op ontstekingsreacties in het lichaam. Dat laatste maakt het razend interessant als potentiële strategie tegen covid-infecties. Zoals bekend zijn het de overdreven ontstekingsreacties bij mensen met ernstige covid die voor de grootste problemen zorgen.”

Luchtweginfecties

In het verleden zijn er verschillende studies in uiteenlopende landen uitgevoerd naar het verband tussen vitamine D en de ‘gewone’ luchtweginfecties. Professor Martineau publiceerde recent daarvan een overzicht waarin zo’n 43 onderzoeken uit 22 landen verspreid over de wereld samengebracht worden. “Die hebben uitgewezen dat mensen die een voldoende hoog vitamine D niveau hebben, minder getroffen werden door dergelijke aandoeningen. Globaal genomen zijn ze licht, maar significant beter beschermd. Belangrijk om weten hierbij is dat dit effect er vooral is bij het nemen van een dagelijks supplement. In één keer een grote dosis nemen, geeft dan weer een fout signaal aan het lichaam.”

Supplement

Dit positieve verband doet wetenschappers hopen dat een gelijkaardig effect mogelijk is bij covid-infecties en daar zijn alvast een rist aanwijzingen voor. “Zo weten we dat landen waar de bevolking een hoge vitamine D status heeft, later getroffen werden door de piek van covid-infecties dan landen waar dit gemiddeld niveau laag lag. In een aantal ziekenhuizen is ook vastgesteld dat mensen met de laagste niveaus van vitamine D in het bloed oververtegenwoordigd waren in de groep van ernstige covid-patiënten.”

Dubbel blinde studie

Ook het risico op besmetting bij mensen met een laag vitamine D gehalte, ligt volgens een Israëlisch onderzoek hoger. Om deze hypothese te toetsen, loopt momenteel een uitgebreide dubbelblinde studie waaraan in het Verenigd Koninkrijk zo’n 6200 mensen deelnemen. Zij werden opgedeeld in drie groepen die telkens een verschillende dosis vitamine D toegediend krijgen. Vervolgens worden zij maandenlang gevolgd om na te gaan in welke mate vitamine D hen al dan niet beschermd tegen besmetting en de ernst van een covid-infectie.

“Mogelijk verbetert vitamine D ook de respons op vaccinatie, wat we ook al vaststelden bij de vaccinatie tegen varicella (wind- of waterpokken red.). De resultaten van de uitgebreide vitamine D-studie worden in de loop van november verwacht. Toch zou ik intussen iedereen, en zeker mensen met een lagere vitamine D-status, aanbevelen om dagelijks een vitamine D supplement te nemen. De overgrote meerderheid van de Belgen heeft een tekort en gezien het gebrek aan zonlicht kan je dat onvoldoende aanmaken. Opstarten gebeurt best met hoge dosis van 3000 IE en nadien verder onderhouden met een lagere dosis. Het vermindert de infectiereacties en verbetert de immuunrespons. En de kans dat je een te hoge dosis inneemt is heel minimaal.”