Oneens? Dan wordt er geloot

Wat gebeurt er met schilderijen, juwelen of een mooie oldtimer in een nalatenschap? En gelden er specifieke procedures bij het erven van dit uitzonderlijk goed? Wij vroegen het aan notaris Sophie Maquet.

Wanneer iemand overlijdt, moeten alle bezittingen worden opgelijst en moeten de erfgenamen een inventaris aan de belastingdienst bezorgen, waarop de administratie dan erfbelasting heft. Na aftrek van alle lasten, zoals begrafeniskosten, nog uitstaande ziekenhuisfacturen, enz., betaal je als erfgenaam erfbelasting in functie van je graad van verwantschap.

Wat met die mooie oldtimer, een collectors item? Staat het voertuig geregistreerd, dan is de fiscus hiervan op de hoogte. Meestal wordt er gewerkt met een richtprijs om een auto te schatten, maar voor uitzonderlijke bolides wordt een beroep gedaan op een gespecialiseerde garage. Om de waarde van dit soort activa te schatten, komt de belastingdienst echter niet beter beslagen op het ijs dan de gemiddelde belastingplichtige. Daarom hangt de schatting die aan de fiscus wordt doorgegeven vaak af van de goede trouw van de aangever. En ben je al gauw geneigd om zo weinig mogelijk aan te geven.

Hoe moet je schilderijen en kunstwerken taxeren? Bij kunst hangt het ervan af of de stukken verzekerd zijn, want de fiscus is op de hoogte van de verzekeringspolis en de aangegeven waarde. Kijk dus uit met het overwaarderen van schilderijen om ze te beschermen tegen diefstal of brand, want voor de erfgenamen is dat niet gunstig. Je kan als erfgenaam wel altijd een korting vragen, door aan te voeren dat het belang van de schilder is afgenomen. Als het maar geen Picasso is natuurlijk.

Resten nog de juwelen? Liggen de juwelen in een bankkluis, dan moet de bankier op het moment van overlijden een inventaris maken en die aan de fiscus bezorgen. “Je kan ze dus beter doneren bij leven. Een schenking is vooral een contract, een document: ‘Ik schenk het schilderij met de molen aan mijn dochter’. Een kopie van het document kan je op de achterzijde van het doek kleven, zodat het bij overlijden bij de juiste erfgenaam terechtkomt.

En als de erfgenamen het niet eens raken? Je kan een schilderij moeilijk in evenveel stukken snijden als er erfgenamen zijn. Raken jullie het niet eens over de verdeling, dan volgt er een gerechtelijke verdeling. De rechtbank wijst een notaris aan die gelijkwaardige loten samenstelt. Waarna een onschuldige hand lootjes trekt, kleine genummerde papiertjes, uit een hoed. Afhankelijk van de loting ontvang je dan een lot met bijvoorbeeld een auto en een kunstwerk. Het is uitzonderlijk dat notarissen schilderijen op die manier moeten toewijzen, maar in deze vreemde tijden, wordt kunst wellicht weer een veilige haven.

Is er altijd een oplossing? Ja, en dat is vooral te danken aan de rol van de notaris als bemiddelaar en de alternatieve vormen van geschillenoplossing. Vergeet ook niet hoe belangrijk het is om bij leven al een erfovereenkomst te sluiten. De verdeling gebeurt dan met instemming van de kinderen, waardoor later veel problemen worden voorkomen.